23 Kasım 2022 Çarşamba

Edinburgh - Bir Peri Masalı

Edinburgh Haymarket, yani Samanpazarı istasyonundan çıkıp, otelimize doğru yürürken kendimi bir şehirde değil Disneyland’de zannettim. Gerçekten de kent bir peri masalı dekoru gibiydi. Neredeyse ortaçağdan kalma güzelim simsiyah taş binalar, merkezde bir tepe üzerine kurulmuş masalsı bir kale, devasa kulesiyle gotik bir kilise ve geri kalan her yer ağacıyla, çimeniyle yemyeşil.

Böyle yerden tabii ki Harry Potter çıkar
Ağızım bir karış açık, şehri seyrederken Jelena'ya dönüp "Şuraya baksana, böyle bir yerden tabii ki Harry Potter çıkar" dedim, sonrasında eklemeden de duramadım "Manchester gibi bir yerden de komünizm…" 😜

Edinburgh’ya geldiğimiz andan itibaren yağmur hiç durmamıştı. Öğle sağnak, fırtına falan şeklimde değil, orta şiddette ama düzenli ve tutarlı, insanın içine işlercesine yağan inatçı bir yağmur. Sokaktaki insanlar bu yağmura tamamen kayıtsızdılar. Sanki bu yağmur yokmuş gibi hayatlarını sürdürüyorlardı. Anlaşılan o kadar alışmışlardı ki, yağmur, onlar için şeffaf bir hale gelmişti. 

Yağmur, İskoçya'da hayatın o kadar ayrılmaz bir parçasıydı ki, kaldığımız otelde bir şemsiye kiralama makinesi bile vardı. Kredi kartınızı bipletip, iki pound'a bir günlüğüne şemsiye kiralayabiliyordunuz.

Check-in'den sonra hemen bir şeyler atıştırıp, Edinburgh'nun en görülesi yeri olan Royal Mile bölgesine doğru yürümeye başladık. Burası, şehrin merkezindeki kale ve oradan aşağı, etrafı pub ve mağazalarla dolu bir cadde.

The Royal Mile'a ulaşmamız on beş dakika falan almıştı ama arada bir Uber almamıza rağmen, İskoç yağmuru üçümüzü de sırılsıklam etmişti. Bunun da en güzel ilacı, İskoçya'dayken, İskoçlar'ın yaptığını yapmak, yani birer bardak Scotch içmekti!

Yağmur!
Royal Mile'ın üzerinde ilk gördüğümüz pub'a daldık. Mükemmel bir yer. Sizlere Birleşik Krallık'daki pub'lara deli olduğumu daha önce söylemiş miydim?

Bir viski söylemek için menüye baktık, ama viski bölümü tam iki sayfa! Kokulu, karamelli, çiçekli, böcekli, yukarılardan, aşağılardan, vs. diye bölümlere ayrılmış.

Biraz şaşırmıştım. Öyle viski içen biri değilimdir ama single malt, blended (harman) falan diye bir gruplama bekliyordum açıkçası. Yine beni şaşırtan başka bir şey, menüdeki bazı harmanların, maltlardan daha pahalı olmasıydı. Malumunuz single malt viski, harmanlara göre duty-free'de falan çok daha pahlıdır.

Jelena bara gidip, "Sadece viski istiyorum diyen birine ne veriyorsan, bize ondan iki tane ver" dedi. İster inanın, ister inanmayın, bardaki arkadaş bize birer bardak, bildiğiniz Johnnie Walker verdi. Johnnie Walker, viskinin ana vatanında en çok içilen markaymış! Hattızatında Edinburgh'da Johnnie Walker isimli bir cadde bile var!

İskoçya'dayken İskoçlar'ın Yaptığını Yapmak
Johnnie Walker blended, yani harman bir viski. Ama hor görmeyin, bazı varyantları menüdeki en pahalı viskilerden.

Çok başınızı ağrıtmadan, zaten bu konuda çok derin bir bilgim de yok, sizlere viski tiplerini kısaca anlatayım.

Viski, arpa, buğday gibi tahılları önce fermente edip, yani mayalandırıp, başka bir deyişle tahılın içindeki şekeri alkole çevirip, bu karışımı damıtarak, yani karışımı kaynatarak içindeki suyu buharlaştırıp, kalan alkolü topladıktan sonra, fıçılarda bekleterek yapılan bir içki türü. Tahılı doğrudan mayalandırarak yaparsanız bu viskiye straight, yani düz, tahılı mayalandırmadan önce suya basıp filizlendirir, sonrada kurutursanız bu viskiye de malt viski derler.

Malt viski sadece bir tek viskicinin ürettiği aynı tahıl maltından yapılmışsa ismi Single Malt, aynı fıçıdan geliyorsa da ismi Single Barrel Viski olur. Viski sadece fıçıda yıllanır. Şarabın aksine, fıçıda yada şişede fermantasyon devem etmez, sadece fıçıdayken tahtanın kokusunu, rengini falan alır. Şişede ise camdan herhangi bir renk, tad, vesaire alamayacağı için hiç bir değişikliğe uğramaz - şişede viski saklayıp, yıllandıracağını düşünenlere söylemeyin!

Harman viskiler malt ve/veya straight viskilerin, bazen farklı yıllardan karıştırılmasıyla yapılır. Sadece malt viskiler karıştırılırsa buna Blended Malt derler.

İşin aslı bildiğimiz viskilerin çoğu, örneğin daha önce de söylediğimiz üzere Johnnie Walker, Chivas Regal, Ballantine's, J&B falan hep harman viskilerdir. Bu viskilerin tadı hangi yıl yapılırsa yapılsın hep aynıdır, çünkü harmanlama sayesinde üreticiler tutarlı bir tatta viski yapabilirler.

Amerikada yapılan viskiye Burbon derler. Viski bu ikisinden başka bir çok ülkede üretilir.

Yani yukarda da söylediğim üzere bu viski işi öyle karışıktır ki arkadaşlar, içine bir girersek, bir daha çıkamayız. Her ülkede nasıl yapıldığına, içine ne konduğuna, hangi tür fıçılarda ne kadar yıllandığına göre nasıl sınıflandırılcağı, yani etikete ne yazabileceğinize dair farklı kurallar vardır. Önerim burada bırakmamız. Hatta viski yerine şarap içmeniz. Böylece hem daha lezzetli, hem de göreceli olarak daha sağlıklı bir alkol tüketmiş olursunuz.

Ben de, die hard bir şarapçı olarak, şarabı her daim viskiye tercih edeceğimi söylemiş olayım, ancak İskoçya'nın havasından mıdır, suyumdan mıdır, içtiğim o bir bardak Johnnie Walker'dan acayip zevk aldım.

O akşam çok zorlamadan otele döndük. 🐝Mezzy🐝 ile Jelena duş alırken ben çoktan uyumuştum.

Yıl 2004 sevgiki arkadaşlar. İkinci bekarlığımın tadını çıkardığım dönemler. Çok sevdiğim bir arkadaşım ile kendimize bir Brezilya tatili planladık. Aşılarımızı falan olup, uçuş gününde Zürih havaalanında buluştuk. Son anda kitapçıdan bir kitabı sadece Ingilizce olduğu ve best seller bölümünde olduğu için pek de ismine, yazarına falan dikkat etmeden aldım. İsviçre'de İngilizce kitap bulmak biraz eziyetlidir, o yüzden çok bakınmadım, sadece okumak için bir kenarda dursun diye aldım.

Rio'ya uçağımız o zamanki Brezilya'nın ulusal hava yolları Varig'in bir DC-10'uydu. DC-10 benim çocukluğumun uçağıdır. O günlerde en azından otuz yaşında bir uçaktı. Her tarafı dökülüyordu. Tepsim, sıkıştırdığım bir kağıtla düşmeden bir süre idare ediyor, sonradan sarsıntıdan kağıt sıkıştırdığım yerden çıkıyor, tepsi de çat diye kucağıma düşüyordu. Uyumak imkansızdı. Işık çalışmadığı için kitap da okuyamıyordum. Bütün uçuşu, uçmaktan korkup, kendini şampanyaya vuran bir Brezilyalı ile galley dedikleri mutfakta içerek geçirdim. İndiğimizde pratik olarak sarhoştum!

Rio'da çok yoğun iki gün geçirdik, otele döndüğümüzde sadece uyuyabilmiştik. Böylece havaalanında aldığım kitaba dokunamamıştım.

Sonra Amazonlar'a geçtik. Manaus'tan altmış kilometre falan uzaklıkta bir Amazon köyünde kalıyorduk. Bırakın elektriği, köye gitmek için yol bile yoktu. Tek ulaşım nehirden bir tekneyle yapılıyordu. Odalarda ise bildiğiniz bir araba aküsü, uyduruk bir lambayı yakabiliyordu, hepsi o.

Bir Amazon Köyünde Kalıyorduk
Sinekler yüzünden uyuyamadığım bir anda aklıma havaalanında satın aldığım o kitap geldi. Aldım elime ve o araba aküsü ile zar zor yanan ampülün ışığında okumaya başladım. Kitap öyle bir sardı ki, elimden bırakamıyordum. Sonrasında akü bitti, ben de odaya bıraktıkları mumu yakıp, patio'daki hamakta okumaya devam ettim. Geçmiş zaman, tam hatırlamıyorum, ama ya o akşam sabaha karşı, yada ertesi akşam kitabı bitirmiştim.

Okumayı seven biriyimdir ama çok az kitap böyle beni, benden almıştı.

Kitabın ismi The Da Vinci Code'du. Dan Brown yazmıştı. Sonradan filmini falan yaptılar, Tom Hanks başrolünü oynadı, bilirsiniz. Kitabın da, filmin de kilit sahnesi Edinburgh yakınlarımda Rosslyn Chapel isimli bir kilisede geçer. Burada başroldeki kız, Mary Magdelene'in soyundan geldiğini öğrenir.

Mary Magdelene'i bilir misiniz, bilmiyorum, tövbe etmiş bir fahişedir. Bir çok kişi onun Hz. İsa ile birlikte olduğuna inanır. Dan Brown'ın kitabına göre Mary Magdelene ve dolayısıyla Hz. İsa'nın çocukları olmuş, bunların da korunması görevi Tapınak Şövalyeleri'ne verilmişti.

Tapınak Şövalyeleri'nin bir de herkesin paşinde oldukları bir hazineleri vardır.

İdda odur ki, Tapınak Şövalyeleri, Kudüs'deki Hz. Süleyman Tapınağı’ndan topladıkları değerli parçaları, kendileri için Fransa'da yakalama emri çıktıktan sonra İskoçya'ya kaçırmışlardır. Tapınak Şövalyeleri dağılsa da, onların soyundan gelenler varlıklarını sürdürmüş, ve hazine bunlardan biri olan William Sinclair'in yaptırdığı bu kilisenin bir yerinde saklanmıştır.

Rosslyn Chapel Tapınak Şövalyeleri ile birlikte Masonlar'la da ilişkilendirilir, çünkü ileride de değineceğiz, kilise, bir taş oyma sanatı harikasıdır. Aynı zamanda ciddi miktarda insan, Masonlar'ın, Tapınak Şövalyeleri'nin devamı olduklarına inanır. Eğer öyleyse, Masonlar'ın, Hz. Süleyman'ın hazinelerini sakladığını düşünmek de mantıksız olmayacaktır.

Sonuç olarak bir ile biri toplarsak, Rosslyn Chapel'ın niçin bütün aklıevvell define avcılarının çekim noktası haline geldiğini daha iyi anlarız.

Hazinenin ne olduğu kesin olarak bilinmemektedir. İnsanlar bunun Kutsal Kase'den, Hz. İsa'nın kalıntılarına kadar çok farklı şeyleri içerdiğine inanırlar.

Rosslyn Chapel'ın bir yerinde bu hazinenin saklı olduğuna inananlar işi öyle ileri götürmüşlerdir ki kazma-küreğini kapan bir çok define avcısı, kilisenin etrafını kazmaya başlamış, bina çökme tehlikesi geçirmiştir.

Bu söylentiler gerçek mi derseniz…

Bir kere içeriğini bilmediğimiz bir hazineyi nerede, nasıl ararız, bu başlı başına bir sorun. Bana sorarsanız, inançlı hiç bir Hristiyan'ın, bırakın Hz. İsa'nın kalıntılarını, kutsal kaseyi bile sarıp, sarmalayıp, toprağa gömeceğini düşünmüyorum. Eğer hazinede Ark of the Covenant varsa, ki bunun zaten kendisi kutsal sayılan koca bir sandık, gömersen, çürür, gider.

İşin aslı, eğer bir hazine varsa, bu altın, elmas gibi kıymetli taşlardan oluşuyordur. Tapınak Şövalyeleri büyük miktarda paraya sahiptiler ve bu paranın büyük bir bölümü bugüne kadar bulunamadı.

Rosslyn Chapel, Edinburgh'ya Bir Saat Uzaklıkta
Kişisel görüşüm, böylesine değerli bir hazineyi toprağa gömmenin saçma olduğu şeklindedir. Bir yerde kullanmadıktan sonra yüz yıllar boyunca bu hazine niye saklansın? Eminim ki şövalyeliklerinden çok girişimcilikleriyle ünlü Tapınak Şövalyeleri bu para ile kendilerine bir ülke almışlardır.

Zaten tarihçiler ve kilisenin sahipleri büyük bir kararlılıkla, Rosslyn Chapel'ın Tapınak Şövalyeleri yada Masonlar'la herhangi bir bağlantısı olmadığını söylüyorlar. Hoş, herhangi bir bağlantısı olsaydı da yine böyle diyeceklerdi, neyse…

Rosslyn Chappel hakkında bilmediğimiz şeylerii zaten bilmiyoruz, biz bildiklerimize bakalım.

Rosslyn Chapel, Edinburgh'ya bir saat falan uzaklıkta, şehir dışında, Roslin (yazım hatası yapmıyorum) isimli bir köyde bulunuyor. İskoç köyleri çok güzel ama Roslin daha da bir güzel. Kilise ise şimdiye kadar gördüğüm en güzel, aynı zamanda da en farklı kiliselerden biri.

Kilisenin Dışı Eski Ama Göze Hoş Görünen Taşlarla Yapılmış
Kilisenin dışı eski ama acayip göze hoş görünen taşlarla yapılmış. Ancak Rosslyn Chapel'ı ilginç kılan içi. Bütün duvarlar, tavan ve sütunlar taş oyma desenlerle kaplı. Hayatımda ilk kez görüyordum böylesini.

Apprentice Pillar isimli bir sütun var, görseniz inanamazsınız, o kadar güzel süslenmiş. Rivayete göre, ki adından da anlaşılabileceği üzere, bunu çırak bir duvarcı yapmış. Ustası bunu görünce öyle kıskanmış ki, çat diye çırağını öldürmüş.

Bir de yeşil adam figürleri var. Bunlar hep pagan sembolleri. Bütün diğer kiliselerde Hz. İsa'nın çarmıhtaki hali, Meryem Ana gibi Hristiyan figürleri bulunurken, bu kilisede pagan figürleri bulunması hayli ilginç.

Alt kattaki crypt dedikleri gizli bölmeyi de ziyaret edebilirsiniz. Filmde Sophie ve Robert'ın burada bir sahneleri var.

Oldukça üzücü, içerde fotoğraf çekmek yasak. Yoksa o güzelim oyma taştan yapılma figürleri size gösterebilirdim. Yine de Internet üzerinde bol bol resimleri var. İlginizi çekerse bir gugıllayın derim.

Çok fazla başınızı ağrıtmayayım, Rosslyn Chapel'ı ziyaret etmek için bir Dan Brown fan'i, yada bir movie buff olmanıza gerek yok. O kadar güzel bir yer ki, sadece görmek için bile gidilebilir.

Harry Potter Müze Ve Mağazası
Edinburgh'da görülecek çok şey var sevgili arkadaşlar. 

Edinburgh, Harry Potter'in doğum yeridir. Bu arada full disclosure bakımından, Amerika'ya uçarken ilk beş dakikasını izleyip, sonrasında uyuya kaldığım uçak yolcululuğunu saymazsanız, Harry Potter'ın hiç bir filmini görmedim. Aynısı Lord of the Rings ve Game of Thrones için de geçerli. Ama izlememiş olsam da, Harry Potter, Harry Potter işte.

Harry Potter'in yaratıcısı Joanne, yani J. K. Rowling, serinin büyük bir bölümünü Edinburg'da, The Elephant House isimli bir cafe'de, kahve içip, kek yerken yazmış.

Victoria Street
J. K. Rowling'in ilginç bir öyküsü var sevgili arkadaşlar. Sosyal yardım alarak yaşadığı fare dolu bir apartman dairesinden başlayıp, dünyanın en çok kazanan yazarı olmuş. Bir Portekizli ile evlenmiş, ondan bir çocuk yapmış. Ancak adam bunu her akşam dövüyormuş. Sonra boşanıp, yeniden evlenmiş, iki çocuk daha yapmış. Şimdi mutlu…

The Elephant house ciddi bir yangın geçirmiş, o yüzden biz oradayken kapalıydı. Sadece kapısının önünde bir resim çekebildik. Ancak Harry Potter nostaljisi yapmak için Victoria Street üzerinde bir Harry Potter mekanı var. Çok isterseniz, kırk pound verip, bir dal parçası alabilirsiniz.

Edinburgh Kalesi
Oraya kadar gitmişken Victoria Street’in tadını çıkarmanızı şiddetle öneririm. Siyaha yakın taşlardan yapılmış klasik Edinburgh binalarının altında kırmızıdan mora rengarenk giriş katlarını ekleyin, cihanda görebileceğiniz en hoş caddelerden birini bulursunuz.

Victoria Street'ten yukarı çıktığınızda karşınıza muazzam güzellikteki Edinburgh Kalesi çıkıyor. Kaleler dışardan güzeldir, ama içine girdiğinizde sadece taş duvar görürsünüz. Biz son zamanlarda kaleleri içerden gezmiyoruz. Hoş Edinburgh Kalesi'ni istesek de gezemezdik, biz geldiğimizde zaten kapanmıştı.

The Royal Mile caddesi, kaleden denize doğru uzanıyor. Kaleden çıkar çıkmaz karşınıza St Columba kilisesi çıkıyor. Muazzam yüksek bir kulesi var. İşin aslı bu kule Edinburgh'nun en yüksek noktası.

The Royal Mile peri masallarından fırlamış bir cadde. Her insan ölmeden önce burayı görmeli. Cadde boyunca başta St Giles katedrali, sağımızda solunuzda mağazalar, sokak çalgıcıları, pub'lar, mağazalar, aklınıza ne gelirse var. Cadde üzerinde kilt giymiş, gayda çalan tipik bir İskoç'u uzun uzun dinledik.

The Royal Mile
Edinburgh'da kaç pub'a girip, kaç bardak şarap ve viski içtik, bilmiyorum. Rötar yapıp, bizi havaalanında saatlerce diken uçağımız, bu gezimizde yolunda gitmeyen tek şeydi. Onun dışında gerçekten güzel vakit geçirdik.

Edinburgh'da kaç pub'a gittik, bilmiyorum.
Edinburgh, Avrupa'da gördüğüm en güzel kentlerden biri. Yolunuz düşerse demiyorum, yolunuzu düşürün ve mutlaka görün.

Sevgi ile kalın ❤️

2 yorum:

  1. Yine bir Bülent Nalcı klasiği.. harika bir gezi yazısı.. teşekkürler..

    YanıtlaSil

Sadece bir "Hayır" sözcüğü

1959 yılında El Comandante, yani yoldaş Fidel, Küba’da ABD’nin kankası diktatör Fulgencio Batista’ta karşı gerçekleştirdiği devrim sonrasınd...