Geçen Cumartesi bize bir saat uzaklıktaki Fransa'nın Divonne kentindeydik. Divonne'a, daha doğrusu sınırdaki Carrefour mağazasına ayda bir yolumuz düşer, çünkü et Fransa'da, İsviçre'ye göre çok daha ucuzdur. Gidiş amacımız aslen et olsa da, gelmişken bol bol, yine çok ucuz Fransız peyniri ve en önemlisi, külli miktarda Fransız şarabı alır, evde stoklarız.
Bu gidişimizde zaten ucuz olan şaraplar üstüne bir de ucuzluğa girmişlerdi. Üç şişe aldığınızda, sadece iki şişe ödüyordunuz.
Mağazaya girer girmez Jelena ile ayrıldık. Ben şarap bölgesine kaçtım, o da yiyecek reyonuna intikal etti.
Benim şarapların içinde kaybolduğumu gören bir mağaza görevlisi bonjur'ladıktan sonra yardıma ihtiyacım olup olmadığını sordu. Kuzey Afrika kökenli olduğu hemen anlaşılıyordu. Normalde şarap seçimini solitary modumda yapsam da, çok vakit kaybetmemek için "Oui, merci" dedim.
Nerelisin diye sordu, Türk dedim. O da Cezayirli imiş. "Gel mösyö", dedi, "Bırak bunlara bakmayı". Beni deterjanların yanına götürdü. Bir merdivene çıkıp, rafın en üstünde saklanmış iki kasa şarabı indirdi.
Gerçekten birinci sınıf şaraplar, fiyatları da üç al iki öde kampanyasıyla çok uygun seviyelere gelmiş. 2009 yılından ilk kasayı gösterip "Ahan bunu şimdi içersin!" dedi. 2015'den ikinci kasayı da yıllandırıp üç beş sene sonra içmek üzere elime tutuşturdu.
Torpil her yerde torpil işte anasını satayım 😛
Garip Jelena beni mağaza içinde, elimde iki kasa şarapla koşuştururken gördüğünde, gülüp, "Hepsini alma, biraz da Fransızlara kalsın!" diye dalgasını geçti tabi.
İşte yarın akşam bu 2009'lardan bir şişe açacağız.
Şarabımız Bordeux'dan, Médoc diyarının Haut-Médoc bölgesinden, bir Cru Bourgeois, yani Krü Burjuva. Çav Bella enteller 'burjuva' kelimesini duyarlarsa herhalde bir daha bu şarabı içmezler 😜
Size başka bir yazıda Bordeaux'nun coğrafyası ve şaraplarını biraz anlatmıştım. Eğer belleğinizi tazelemek isterseniz o yazıya burada bir göz atabilirsiniz.
http://bulentinheybesi.blogspot.ch/2017/03/bordeaux-ve-sarap.html
Yine de çabucak bir hatırlatma yapalım. Bordeaux bölgesi Fransa'nın güneybatısında, Atlantik okyanusu kıyısında yer alıyor. Bordeaux şarapları güneydoğudan kuzeybatıya akan solda Garonne, sağda Dordogne nehirlerinin ve bu ikisinin birleşip Gironde ismini alarak okyanusa döküldüğü su yolunun etrafında yetişen üzümlerden yapılıyor. Garonne ve Girınde'un solunda kalan bölgeye Rive Gauche yani Sol Kıyı, Dordogne ile Gironde'un sağında kalan bölgeye de Rive Droite yani Sağ Kıyı deniyor. Birleşene kadar bu iki nehrin arasında kalan bölgesi ise Entre-Deux-Mers yani coğrafik olarak pek doğru olmasa da İki Deniz Arası şeklinde çağrılıyor.
Rive Gauche bölgesinin güneyine Graves, kuzeyine de Médoc deniy. Médoc bölgesinin güneyi ve doğusunun ismi de Haut-Médoc, yani Yukarı Médoc.
Yarın akşamki şarabımızın doğum yeri bu Haut-Médoc bölgesi.
Bordeaux şarapları - yazının tümünde şarap dediğimde lütfen kırmızı şarap diye anlayın - aslen birbirinden ciddi biçimde farklı iki tatta yapılır. Rive Gauche şarapları ağırlıklı olarak asidik, koyu Cabernet Sauvignon, Rive Droite şarapları ise ağırlıklı olarak açık renkli, meyve aromalı Cabernet Merlot üzümlerinden yapılır. Her iki şarapta da az olarak diğerindeki baskın türdeki üzümler ve ek olarak da Cabernet Franc kullanılır. Yine kural olmasa da bazı üreticiler tat versin diye harmana gerçekten küçük miktarlarda Malbec gibi bir iki üzüm çeşidi daha katarlar.
Tatları farklı olsa da her iki bölgenin de şaraplarını zevkle içerim. Zaten şarap bölge yada üzüm türü değil bir tat meselesidir. Bunun geyiğini önceki yazılarda, defalarca ve uzun uzun yapmıştık, bir daha başınızı ağrıtmayayım.
Ancak Bordeaux şarabının isminin ve ününün kaynağı Rive Gauche şaraplarıdır. Daha da hassas olmamız gerekirse Médoc şarapları diyebiliri. Yani filmlerde Louis MXCLVIII bana Bordeaux getirin dediğinde ona Médoc şarabı getirirler. İşin komik tarafı, İsviçre'nin Fransa sınırı ve Fransa'nın kendisinden uzaklaştıkça (özellikle Amerika'da), Bordeaux istediğinizde çoğunlukla dünyaya en çok ihraç edilen Bordeaux Superior bölgesinden bir şarap getirirler ki, bunlar çoğunlukla Médoc tarzı olmayan, Merlot ağırlıklı şaraplardır.
Yine önceki yazıda sizlere Bordeaux şaraplarının coğrafik konumlarımdan ve şarapların orijinlerini kontrol edip onaylayan AOC sisteminden bahsetmiştim.
AOC sistemi bir şarabın nereden ve ek olarak sadece Bordeaux şarapları için hangi şatodan geldiğini söyler, ancak şarapların kalitesi hakkında doğrudan bir belirleme yapmaz. Halbuki şarapçıların İngilizcede dedikleri gibi Holy Grail’i, yani en çok ulaşmayı diledikleri düşleri, birilerinin, şu şarap güzel, şu şarap ondan da güzel, bu şarap da kötü deyip, bu tembelleri yüzlerce şarabı tatmaktan kurtarması ve kayınpedere bir şişe açtıklarında işi sağlama bağlayıp, kaka bir şarapla ortaya çıkabilecek mahçubiyetten kurtarmalarıdır.
Gerçi bazı coğrafik orijinler aynı zamanda kalite hakkında da sağlam bir fikir verir. Örneğin Big Four dedikleri dört tane Margaux, Saint-Julien, Pauillac ve Saint-Estèphe isimli AOC yani bölge vardır ki, buralardan gelen şaraplara genelde kaliteli diyebiliriz. Yine örneğin Chateau Margaux gibi birkaç şatoda yapılan şaraplar için "İyi midir?" diye sorarsanız herhalde dayak yersiniz.
Bununla birlikte Bordeaux bölgesinde geri kalan binlerce şatonu şarapları her zaman iyi kalite olmayabilir. Çok kıvırdık. Şarap üretilen her bölgede olduğu gibi, Bordeaux'dan da iyi olduğu kadar kötü şarap da vardır.
İş kaliteye geldiğimde sorun iyi kalite şarabın ne olduğu yanı iyi kalite bir şarabı nasıl tanımlayacağımızdır.
Şarabı bir kenara koyup, bir klasik müzik benzetmesiyle olaya yaklaşalım.
Mozart ve Beethoven için herhalde kaliteli müzik yaparlar demek çok yanlış olmayacaktır.
Ne var ki yaptıkları müzik niye kalitelidir sorusunun doğrudan bir cevabı bence yoktur. Tamam, Mozart altı yaşında bir kere dinlediği bir klasik müzik parçasının notalarını ertesi gün cart diye eksiksiz yazabilmiş, Beethoven ise sağırken koca senfonileri bestelemiştir.
Ancak bunlar sadece bu şahısların birer dahi olduklarını gösterirler, müziklerinin kalitesini garantilemezler.
Eğer klasik müziğin bir AOC'si olsaydı, Mozart'a Salzburg'lu, Beethoven'a da Bonn'lu deyip işin içinden çıkardık. Ancak halen yaptıkları müziğin kalitesi için çok bir şey söylememiş olurduk.
Benim şarapların içinde kaybolduğumu gören bir mağaza görevlisi bonjur'ladıktan sonra yardıma ihtiyacım olup olmadığını sordu. Kuzey Afrika kökenli olduğu hemen anlaşılıyordu. Normalde şarap seçimini solitary modumda yapsam da, çok vakit kaybetmemek için "Oui, merci" dedim.
Nerelisin diye sordu, Türk dedim. O da Cezayirli imiş. "Gel mösyö", dedi, "Bırak bunlara bakmayı". Beni deterjanların yanına götürdü. Bir merdivene çıkıp, rafın en üstünde saklanmış iki kasa şarabı indirdi.
Gerçekten birinci sınıf şaraplar, fiyatları da üç al iki öde kampanyasıyla çok uygun seviyelere gelmiş. 2009 yılından ilk kasayı gösterip "Ahan bunu şimdi içersin!" dedi. 2015'den ikinci kasayı da yıllandırıp üç beş sene sonra içmek üzere elime tutuşturdu.
Torpil her yerde torpil işte anasını satayım 😛
Garip Jelena beni mağaza içinde, elimde iki kasa şarapla koşuştururken gördüğünde, gülüp, "Hepsini alma, biraz da Fransızlara kalsın!" diye dalgasını geçti tabi.
İşte yarın akşam bu 2009'lardan bir şişe açacağız.
Şarabımız Bordeux'dan, Médoc diyarının Haut-Médoc bölgesinden, bir Cru Bourgeois, yani Krü Burjuva. Çav Bella enteller 'burjuva' kelimesini duyarlarsa herhalde bir daha bu şarabı içmezler 😜
Size başka bir yazıda Bordeaux'nun coğrafyası ve şaraplarını biraz anlatmıştım. Eğer belleğinizi tazelemek isterseniz o yazıya burada bir göz atabilirsiniz.
http://bulentinheybesi.blogspot.ch/2017/03/bordeaux-ve-sarap.html
Yine de çabucak bir hatırlatma yapalım. Bordeaux bölgesi Fransa'nın güneybatısında, Atlantik okyanusu kıyısında yer alıyor. Bordeaux şarapları güneydoğudan kuzeybatıya akan solda Garonne, sağda Dordogne nehirlerinin ve bu ikisinin birleşip Gironde ismini alarak okyanusa döküldüğü su yolunun etrafında yetişen üzümlerden yapılıyor. Garonne ve Girınde'un solunda kalan bölgeye Rive Gauche yani Sol Kıyı, Dordogne ile Gironde'un sağında kalan bölgeye de Rive Droite yani Sağ Kıyı deniyor. Birleşene kadar bu iki nehrin arasında kalan bölgesi ise Entre-Deux-Mers yani coğrafik olarak pek doğru olmasa da İki Deniz Arası şeklinde çağrılıyor.
Rive Gauche bölgesinin güneyine Graves, kuzeyine de Médoc deniy. Médoc bölgesinin güneyi ve doğusunun ismi de Haut-Médoc, yani Yukarı Médoc.
Yarın akşamki şarabımızın doğum yeri bu Haut-Médoc bölgesi.
Bordeaux şarapları - yazının tümünde şarap dediğimde lütfen kırmızı şarap diye anlayın - aslen birbirinden ciddi biçimde farklı iki tatta yapılır. Rive Gauche şarapları ağırlıklı olarak asidik, koyu Cabernet Sauvignon, Rive Droite şarapları ise ağırlıklı olarak açık renkli, meyve aromalı Cabernet Merlot üzümlerinden yapılır. Her iki şarapta da az olarak diğerindeki baskın türdeki üzümler ve ek olarak da Cabernet Franc kullanılır. Yine kural olmasa da bazı üreticiler tat versin diye harmana gerçekten küçük miktarlarda Malbec gibi bir iki üzüm çeşidi daha katarlar.
Tatları farklı olsa da her iki bölgenin de şaraplarını zevkle içerim. Zaten şarap bölge yada üzüm türü değil bir tat meselesidir. Bunun geyiğini önceki yazılarda, defalarca ve uzun uzun yapmıştık, bir daha başınızı ağrıtmayayım.
Ancak Bordeaux şarabının isminin ve ününün kaynağı Rive Gauche şaraplarıdır. Daha da hassas olmamız gerekirse Médoc şarapları diyebiliri. Yani filmlerde Louis MXCLVIII bana Bordeaux getirin dediğinde ona Médoc şarabı getirirler. İşin komik tarafı, İsviçre'nin Fransa sınırı ve Fransa'nın kendisinden uzaklaştıkça (özellikle Amerika'da), Bordeaux istediğinizde çoğunlukla dünyaya en çok ihraç edilen Bordeaux Superior bölgesinden bir şarap getirirler ki, bunlar çoğunlukla Médoc tarzı olmayan, Merlot ağırlıklı şaraplardır.
Yine önceki yazıda sizlere Bordeaux şaraplarının coğrafik konumlarımdan ve şarapların orijinlerini kontrol edip onaylayan AOC sisteminden bahsetmiştim.
AOC sistemi bir şarabın nereden ve ek olarak sadece Bordeaux şarapları için hangi şatodan geldiğini söyler, ancak şarapların kalitesi hakkında doğrudan bir belirleme yapmaz. Halbuki şarapçıların İngilizcede dedikleri gibi Holy Grail’i, yani en çok ulaşmayı diledikleri düşleri, birilerinin, şu şarap güzel, şu şarap ondan da güzel, bu şarap da kötü deyip, bu tembelleri yüzlerce şarabı tatmaktan kurtarması ve kayınpedere bir şişe açtıklarında işi sağlama bağlayıp, kaka bir şarapla ortaya çıkabilecek mahçubiyetten kurtarmalarıdır.
Gerçi bazı coğrafik orijinler aynı zamanda kalite hakkında da sağlam bir fikir verir. Örneğin Big Four dedikleri dört tane Margaux, Saint-Julien, Pauillac ve Saint-Estèphe isimli AOC yani bölge vardır ki, buralardan gelen şaraplara genelde kaliteli diyebiliriz. Yine örneğin Chateau Margaux gibi birkaç şatoda yapılan şaraplar için "İyi midir?" diye sorarsanız herhalde dayak yersiniz.
Bununla birlikte Bordeaux bölgesinde geri kalan binlerce şatonu şarapları her zaman iyi kalite olmayabilir. Çok kıvırdık. Şarap üretilen her bölgede olduğu gibi, Bordeaux'dan da iyi olduğu kadar kötü şarap da vardır.
İş kaliteye geldiğimde sorun iyi kalite şarabın ne olduğu yanı iyi kalite bir şarabı nasıl tanımlayacağımızdır.
Şarabı bir kenara koyup, bir klasik müzik benzetmesiyle olaya yaklaşalım.
Mozart ve Beethoven için herhalde kaliteli müzik yaparlar demek çok yanlış olmayacaktır.
Ne var ki yaptıkları müzik niye kalitelidir sorusunun doğrudan bir cevabı bence yoktur. Tamam, Mozart altı yaşında bir kere dinlediği bir klasik müzik parçasının notalarını ertesi gün cart diye eksiksiz yazabilmiş, Beethoven ise sağırken koca senfonileri bestelemiştir.
Ancak bunlar sadece bu şahısların birer dahi olduklarını gösterirler, müziklerinin kalitesini garantilemezler.
Eğer klasik müziğin bir AOC'si olsaydı, Mozart'a Salzburg'lu, Beethoven'a da Bonn'lu deyip işin içinden çıkardık. Ancak halen yaptıkları müziğin kalitesi için çok bir şey söylememiş olurduk.
Biz olsa olsa Avusturya'dan genelde iyi müzisyenler çıkar o yüzden Mozart muhtemelen kaliteli müzik yapar diyebiliriz.
Biraz daha ileri giderek müziklerinin çok kişi tarafından dinlendiği, hoş melodileri olduğu ve akılda kaldıkları için kalitelerinin yüksek olduğu sonucuna varabilirdiz.
Ama hepsi bu. Bundan daha fazla hassas olmak gerçekten zor.
Daha da korkuncu, yanılıp, yenilip, Mozart mı, Beethoven mi daha kaliteli müzik yapar diye bir sorarsak, kollektif olarak zırt deriz.
Bu iki müzisyenin nesine bakıp kalitelerini belirleyecek ve bir karşılaştırma yapacaksınız? Orkestranın büyüklüğünde mi? Müziğin hızına mı? Kemanın boyuna mı? Senfoninin uzunluğuna mı? Müziklerinin karmaşıklığına mı?
Bir gün Mozart dinlersiniz hoşunuza gider, ertesi gün Beethoven.
Mozartın en kıytırık sonatını dinlerken hayatınızın kadınına rastlarsınız, sonra o sonat sizin milli marşınız olur, Beethoven'in beşinci senfonisini kaynananızla dinlersiniz, hayat boyu bir kabusa dönüşür.
Şarap da aynı hikaye. İçerken ne yediğinize, yanınızda kimin olduğuna, servis ettikleri ısıya, o anki ruh halinize göre bir şarap zevk de verebilir, ızdıraba da dönüşebilir.
Herhalde tubiornottubi olduk, yani size sorunu anlatabildim.
Ancak herkes her zaman anlayamamış bu kalite meselesinin temelindeki subjektifliğini.
Örneğin Napoleon - Napolyon III, Jozefin'in hısmı olur - 1855 yılında bir sabah uyanmış ve emir buyurmuş, "Şu Bordeaux şaraplarını kalitelilerini bir ayırın!" diye.
Şimdi gel de anlat şarap kalitesinin subjektif olduğunu, kalitenin neye göre belirleneceğinin açık olmadığını.
Adam demokrasi abidesi. Bir olmaz de, oyar valla!
Eh, emir demir’i kesmiş tabi...
Ayırmışlar!
Hem de nasıl ayırmışlar biliyor musunuz? İsmi en çok bilinen ve fiyatları en pahalı olanları alarak. Tanınırlık ve fiyat gibi iki kriterin şarapların kalitesiyle doğrudan ilgilerini olmadığını takdir edersiniz artık. Olsa olsa Sales and Marketing departmanlarının başarısını gösterebilir.
Adamlar burada da durmayıp, nasıl hassaslıksa, bunları bir de 1er Cru dan 5eme. Cru'ya kadar beş ayrı alt guruba ayırmışlar. Kısacası pipilerinin keyfine, imparator buyurdu diye kalitelerinin iyi olduklarına inandıkları doğru saydıysam elli yedi şatoyla (düzeltme, 61( bir liste oluşturmuşlar.
Bu listedeki şaraplara Crus Classés derler arkadaşlar.
O zamanlar Bordeaux, Mèdoc demek olduğundan, sıralamaya giren şaraplardan biri hariç hepsi Mèdoc bölgesinden alınmış, 1er Cru'daki bir şarap ise Graves’da bir şatodan sıralamaya girebilmiş.
Yalapşap, patron istedi diye yapıldığı için enteresan sonuçları da olmuş bu kalite sıralamasının.
Örneğin kalite puanları şaraplara değil, şatolara verilmiş. Ayrıca kimse manasızlığından dolayı cesaret edemediği için bu seçim bu güne kadar bir daha tekrarlanmamış. Yani 1855'de hangi şaraba kaliteli demişlerse aynı şaraplar bu gün de kaliteli sayılmış.
Ancak zaman ilerledikçe bu sıralamaya giremeyen şatolar yavaş yavaş caz yapmaya başlamışlar.
Bir kere yeni şatolar ilk Crus Classés listesindeki şatolardan daha kaliteli şarap yapıyor olsalar da, seçim bir daha tekrarlanmadığı için bu listeye girememiş, şarapları hep ikinci kalite muamelesi görmüşler. Takdir edersiniz ki 1855'den buyana çok şey değişmiş olabilir.
Daha da ilginçi, o günden bu güne şatolar el değiştirmiş, üzüm bağları emlak alım satımlarıyla genişlemiş ya da küçülmüş, ancak kör değneği bu liste hep aynı kalmış. Kalite sıralaması şatoların ismine verildiğinden şaraplar 1855’e göre farklı kişi, aile ve üzümlerden yapılsa da, listedeki şatolar hala yüz yıllar önceki seçilmelerinin avantajını kullanmaya devam etmiş.
Bu anlamsızlık tabi ki bu şekilde sürüp gitmemiş.
Örneğin 1955 yılında Rive Droite'ın en bilinen bölgesi Saint-Emillion'da benzeri bir kalite listesi oluşturulmuş. Crus Classés'ye sadece bir şato sokabilen Graves bölgesi ise 1955 yılında kendi listesini oluşturmuş. Bu iki gerçekten güzel şarap bölgesinin detaylarını başka yazılara bırakıp, gelin Médoc bölgesine dönelim.
1932 yılında isyan doruğa ulaşmış ve bölgenin Ticaret odası ile Tarım Odası tarafından Médoc bölgesinde yeni bir kalite listesi oluşturulmuş. Bu yeni değerlendirmeye Cru Bourgeois ismi verilmiş ve 1855’deki listede bulunmayan 444 şato bu yeni listede yer almış.
Yine şatoların husumeti yüzünden bu yeni değerlendirme de 2007 yılında askıya alınmış, ancak 2010 yılında biraz değiştirilerek yeniden işlevsel hale getirilmiş.
En önemli değişiklik, artık bu listeye girişlerin şatolarla değil, şaraplarla olması. Bir hasat yılının şarabı, iki sene yıllandıktan sonra bir komisyon tarafından tadılıyor ve layık görülürse bu Cru Bourgeois ünvanın kazanıyor.
Çok akıllıca bir yöntem bu arkadaşlar.
Bir kere subjektif bir değerlendirme, fiyat ya da bilinirlik gibi saçma kriterler kullanmadan uzmanlara bırakılmış. Şaraptan anlayan bir komisyon şarabı tadıp, beğendim derse şarap kaliteli sayılıyor. Buz patenindeki artistik puanlar gibi.
Artık yüz yıl önce Jozefin’in erkek arkadaşı beğendi diye listeye kapağı atıp, beleşten kaliteli şarap sayılma olmuyor. Bu sene şarabın güzelse listeye girersin. Seneye kötü şarap yaparsan sorry Jose, Cru Bourgeois etiketini o yıla basamazsın.
Cru Bourgeois değerlendirmesi ne yazık ki Crus Classes değerlendirmesini ortadan kaldırmadı. İnsanların kafasında 1855 yılında yapılan bu liste hala birinci, Burjuva listesi de ikinci kalite şarap olarak yer etmiş durumda
Crus Classes’deki Chateaux Margaux gibi içilebileceği yaştaki şişeleri birkaç bin dolar olan şaraplar elbette birinci kalite sayılabilir - işin felsefesine girersek bunu bile sorgulayabiliriz de, hadi neyse - bunlara boynumuz kıldan ince tabi ama Cru Bourgeois klasmanında yer alan bir çok şarap, yine Crus Classes’nin içinde yer alan bir çok şarap kadar kaliteli sayılabilir.
İşte size Cezayirli arkadaşımın bana gömülerinden çıkardığı Cru Bourgeois şaraplarının öyküsü.
2009 yılından verdiği Cru Bourgeois, 2011 yılında yeni haliyle ilk defa yayınlanan bu listenin içinden bir şarap (iki yıllık bekleme dönemini unutmadınız umarım).
1855 seçimi şaraplarına biraz haşin davrandım biliyorum, ama amacım yöntemin eksikliğini ortaya koymaktı, yoksa şaraplar tabi ki mükemmel şaraplar. Cebiniz yeteri kadar derinse, üzerinde 1er Cru yazan bir Bordeaux için, ihya olursunuz.
İşte böyle...
Öykümüzü sonlandırırken bir kere daha üzerine basarak tekrarlamak isterim ki, güzel şarap etiketinde Cru Bourgeois, Cru Classe, Grand Cru falan yazan şarap değil, içerken zevk aldığınız şaraptır.
Şarabımız daha da güzel yapan, onu kimle paylaştığınızdır.
Ancak kayınpederinize bir şişe açıyorsanız, etiketin üzerinde bir yerde Cru Bourgeois yazmasında elbette ki fayda var.😍
Kayınpederden kayınpedere de fark var tabi. Ömrüm yeter de sevgili kızımı istemeye geldiklerini görürsem, o sefil damat bir şişe Chateau Margaux getirmeden eve bile giremez! 😛
Sevgi ile kalın...
Biraz daha ileri giderek müziklerinin çok kişi tarafından dinlendiği, hoş melodileri olduğu ve akılda kaldıkları için kalitelerinin yüksek olduğu sonucuna varabilirdiz.
Ama hepsi bu. Bundan daha fazla hassas olmak gerçekten zor.
Daha da korkuncu, yanılıp, yenilip, Mozart mı, Beethoven mi daha kaliteli müzik yapar diye bir sorarsak, kollektif olarak zırt deriz.
Bu iki müzisyenin nesine bakıp kalitelerini belirleyecek ve bir karşılaştırma yapacaksınız? Orkestranın büyüklüğünde mi? Müziğin hızına mı? Kemanın boyuna mı? Senfoninin uzunluğuna mı? Müziklerinin karmaşıklığına mı?
Bir gün Mozart dinlersiniz hoşunuza gider, ertesi gün Beethoven.
Mozartın en kıytırık sonatını dinlerken hayatınızın kadınına rastlarsınız, sonra o sonat sizin milli marşınız olur, Beethoven'in beşinci senfonisini kaynananızla dinlersiniz, hayat boyu bir kabusa dönüşür.
Şarap da aynı hikaye. İçerken ne yediğinize, yanınızda kimin olduğuna, servis ettikleri ısıya, o anki ruh halinize göre bir şarap zevk de verebilir, ızdıraba da dönüşebilir.
Herhalde tubiornottubi olduk, yani size sorunu anlatabildim.
Ancak herkes her zaman anlayamamış bu kalite meselesinin temelindeki subjektifliğini.
Örneğin Napoleon - Napolyon III, Jozefin'in hısmı olur - 1855 yılında bir sabah uyanmış ve emir buyurmuş, "Şu Bordeaux şaraplarını kalitelilerini bir ayırın!" diye.
Şimdi gel de anlat şarap kalitesinin subjektif olduğunu, kalitenin neye göre belirleneceğinin açık olmadığını.
Adam demokrasi abidesi. Bir olmaz de, oyar valla!
Eh, emir demir’i kesmiş tabi...
Ayırmışlar!
Hem de nasıl ayırmışlar biliyor musunuz? İsmi en çok bilinen ve fiyatları en pahalı olanları alarak. Tanınırlık ve fiyat gibi iki kriterin şarapların kalitesiyle doğrudan ilgilerini olmadığını takdir edersiniz artık. Olsa olsa Sales and Marketing departmanlarının başarısını gösterebilir.
Adamlar burada da durmayıp, nasıl hassaslıksa, bunları bir de 1er Cru dan 5eme. Cru'ya kadar beş ayrı alt guruba ayırmışlar. Kısacası pipilerinin keyfine, imparator buyurdu diye kalitelerinin iyi olduklarına inandıkları doğru saydıysam elli yedi şatoyla (düzeltme, 61( bir liste oluşturmuşlar.
Bu listedeki şaraplara Crus Classés derler arkadaşlar.
O zamanlar Bordeaux, Mèdoc demek olduğundan, sıralamaya giren şaraplardan biri hariç hepsi Mèdoc bölgesinden alınmış, 1er Cru'daki bir şarap ise Graves’da bir şatodan sıralamaya girebilmiş.
Yalapşap, patron istedi diye yapıldığı için enteresan sonuçları da olmuş bu kalite sıralamasının.
Örneğin kalite puanları şaraplara değil, şatolara verilmiş. Ayrıca kimse manasızlığından dolayı cesaret edemediği için bu seçim bu güne kadar bir daha tekrarlanmamış. Yani 1855'de hangi şaraba kaliteli demişlerse aynı şaraplar bu gün de kaliteli sayılmış.
Ancak zaman ilerledikçe bu sıralamaya giremeyen şatolar yavaş yavaş caz yapmaya başlamışlar.
Bir kere yeni şatolar ilk Crus Classés listesindeki şatolardan daha kaliteli şarap yapıyor olsalar da, seçim bir daha tekrarlanmadığı için bu listeye girememiş, şarapları hep ikinci kalite muamelesi görmüşler. Takdir edersiniz ki 1855'den buyana çok şey değişmiş olabilir.
Daha da ilginçi, o günden bu güne şatolar el değiştirmiş, üzüm bağları emlak alım satımlarıyla genişlemiş ya da küçülmüş, ancak kör değneği bu liste hep aynı kalmış. Kalite sıralaması şatoların ismine verildiğinden şaraplar 1855’e göre farklı kişi, aile ve üzümlerden yapılsa da, listedeki şatolar hala yüz yıllar önceki seçilmelerinin avantajını kullanmaya devam etmiş.
Bu anlamsızlık tabi ki bu şekilde sürüp gitmemiş.
Örneğin 1955 yılında Rive Droite'ın en bilinen bölgesi Saint-Emillion'da benzeri bir kalite listesi oluşturulmuş. Crus Classés'ye sadece bir şato sokabilen Graves bölgesi ise 1955 yılında kendi listesini oluşturmuş. Bu iki gerçekten güzel şarap bölgesinin detaylarını başka yazılara bırakıp, gelin Médoc bölgesine dönelim.
1932 yılında isyan doruğa ulaşmış ve bölgenin Ticaret odası ile Tarım Odası tarafından Médoc bölgesinde yeni bir kalite listesi oluşturulmuş. Bu yeni değerlendirmeye Cru Bourgeois ismi verilmiş ve 1855’deki listede bulunmayan 444 şato bu yeni listede yer almış.
Yine şatoların husumeti yüzünden bu yeni değerlendirme de 2007 yılında askıya alınmış, ancak 2010 yılında biraz değiştirilerek yeniden işlevsel hale getirilmiş.
En önemli değişiklik, artık bu listeye girişlerin şatolarla değil, şaraplarla olması. Bir hasat yılının şarabı, iki sene yıllandıktan sonra bir komisyon tarafından tadılıyor ve layık görülürse bu Cru Bourgeois ünvanın kazanıyor.
Çok akıllıca bir yöntem bu arkadaşlar.
Bir kere subjektif bir değerlendirme, fiyat ya da bilinirlik gibi saçma kriterler kullanmadan uzmanlara bırakılmış. Şaraptan anlayan bir komisyon şarabı tadıp, beğendim derse şarap kaliteli sayılıyor. Buz patenindeki artistik puanlar gibi.
Artık yüz yıl önce Jozefin’in erkek arkadaşı beğendi diye listeye kapağı atıp, beleşten kaliteli şarap sayılma olmuyor. Bu sene şarabın güzelse listeye girersin. Seneye kötü şarap yaparsan sorry Jose, Cru Bourgeois etiketini o yıla basamazsın.
Cru Bourgeois değerlendirmesi ne yazık ki Crus Classes değerlendirmesini ortadan kaldırmadı. İnsanların kafasında 1855 yılında yapılan bu liste hala birinci, Burjuva listesi de ikinci kalite şarap olarak yer etmiş durumda
Crus Classes’deki Chateaux Margaux gibi içilebileceği yaştaki şişeleri birkaç bin dolar olan şaraplar elbette birinci kalite sayılabilir - işin felsefesine girersek bunu bile sorgulayabiliriz de, hadi neyse - bunlara boynumuz kıldan ince tabi ama Cru Bourgeois klasmanında yer alan bir çok şarap, yine Crus Classes’nin içinde yer alan bir çok şarap kadar kaliteli sayılabilir.
İşte size Cezayirli arkadaşımın bana gömülerinden çıkardığı Cru Bourgeois şaraplarının öyküsü.
2009 yılından verdiği Cru Bourgeois, 2011 yılında yeni haliyle ilk defa yayınlanan bu listenin içinden bir şarap (iki yıllık bekleme dönemini unutmadınız umarım).
1855 seçimi şaraplarına biraz haşin davrandım biliyorum, ama amacım yöntemin eksikliğini ortaya koymaktı, yoksa şaraplar tabi ki mükemmel şaraplar. Cebiniz yeteri kadar derinse, üzerinde 1er Cru yazan bir Bordeaux için, ihya olursunuz.
İşte böyle...
Öykümüzü sonlandırırken bir kere daha üzerine basarak tekrarlamak isterim ki, güzel şarap etiketinde Cru Bourgeois, Cru Classe, Grand Cru falan yazan şarap değil, içerken zevk aldığınız şaraptır.
Şarabımız daha da güzel yapan, onu kimle paylaştığınızdır.
Ancak kayınpederinize bir şişe açıyorsanız, etiketin üzerinde bir yerde Cru Bourgeois yazmasında elbette ki fayda var.😍
Kayınpederden kayınpedere de fark var tabi. Ömrüm yeter de sevgili kızımı istemeye geldiklerini görürsem, o sefil damat bir şişe Chateau Margaux getirmeden eve bile giremez! 😛
Sevgi ile kalın...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder