Yeni Bir İnsan Tipi

Yeni bir insan tipi türedi anasını satayım!

Kendisi dana olup, danalardan, dinlemeyi bilmeyip, dinlemeyi bilmeyenlerden, konuşmayı bilmeyip, konuşmayı bilmeyenlerden, maganda olup magandalardan, hıyarın alası olup hıyarlardan devamlı şikayet eden tuhaf, kendini akıllı zannedip, aslen süzme salak olan, acayip bir tür bu.

Kendisi gibi olanlara kızınca ben hıyarım ya, onu bu eleştirdiği guruptan ayıracağım. Çünkü etkileyici sesinden ve ölümcül konuşma becerisinden etkilendim, hipnotize oldum anasını satayım 😜

Başka bir tür dingil gurubu daha var.

Bu tür de ha bire konuşuyor, ama konuşmalarında bir bütünlük, bir sonuç, bir sıra, bir düzen yok. Kervan yolda kurulur ya... bu cinler nasılsa ben akıllıyım, bağlarım bir yere diye alıyor sazı eline, konuşuyor da konuşuyor anasını satayım.

İngilizcede "platitude" derler, konuşmaları anlama hiçbir katkısı olmayan, boşluk doldurmaya yarayan böyle zırvalarla dolu.

Şimdi... aslında... öyle.... bir şekilde... aslen... fazlasıyla... muhteşem... inanılmaz...

Ne söyleyeceğini düşünüyor çünkü...

Ama susarsa gol yiyecek aklınca, o yüzden atış serbest, durmuyor tosun... Ne kadar hızlı, ne kadar çok şey söylerse o kadar etkili olacağını düşünüyor, uygar dünyanın uygar görünmeye çalışan neandertali.

Bazen zevk olsun diye konunun başlangıcını hatırlatıp, ne alaka diye soruyorum bunlara. Ama adam karpuz kabuğundan girmiş, konuşa konuşa Trump'a gelmiş, ben ya bunu bi karpuz kabuğuna bağlasana deyince, yavuz hırsız bırak utanmayı, hala bastırabilmek için bok beyni ile yırtıyor kıçını alakayı kurayım diye 😛

Konuştukça batıyor, battıkça kurtulayım diye daha çok konuşuyor, daha çok konuştukça daha da çok batıyor, muhteşem, inanılmaz, dehşet, bir şekilde sarmala düşmüş, harikulade bir tarzda, öylesine şimdi aslında daha da anlamını yitirmiş derinlemesine.... Sorry lan! I'm screwing with ya 😜

Listemdeki siz arkadaşlarımdan başka derdimi anlatacağım kimse kalmadı, kusuruma bakmayın 🙏

Listemde çoğunlukta olsanız da, sizin gibi uygar iletişim kurabileceğim kimseler azınlığın azınlığında.

Akşamın geyiği de bu olsun.

Sevgi ile kalın...

Medoc ve Peynir

Bu akşam şarap akşamı sevgili arkadaşlar. Şarabımız altı yaşında bir Medoc. Onu demlenmeye bırakalım, akşama görüşürüz ❤️😍🍷

Onu demlenmeye bırakalım

Hayat güzelleşiyor sevgili arkadaşlar. Şarap ve muayyen peynir ve sonrasını sormayın bile... 😛

Nasılsa görgüsüzlüğe başladık, sonunu da getirelim bari...

Peynir çeşitlerimizin önemli olanlarını tanıtayım.

Bas gitarda kuzeybatıdaki Camembert peynirimiz. Ulvi entel, her konudaki engin bilgisiyle gönülleri kazanmış çav bella Soner Yalçın bugünkü hoşaf yazısında bu peynire dokındırmış 😛 Rivayet oymuş ki, Camembert pastörize sütle yapılana kadar yemesi tehlikeli bir peynirken, pastörize sütten sonra güvenli olmuş falan. Bu pastörize sütle yapılmış olsa da peynirin kendisi pastörize olmadığı için rivayete göre hala tehlikeli ama, olur o kadar işte...

Peynir orkestrası

Ritim gitarda güneybatıda Époisses dedikleri peynir var ki, Soner abi bunu fena atlamış. Çok geleneksel bir peynir Hem de hala bazı peynirciler pastörize süt kullanmıyor. Peynirin kendisi de aynı Camembert gibi pastörize değil. Ancak bu petniri Marc denilen canavar, konyak kılıklı bir alkolle yıkıyorlar ki, bakteri, makteri kalmıyor işte 😜 - bu vesileyle sevgili kardeşim Istemihan'a da sataşmış oldum 😍

Davullarda ise kuzeydoğuda Munster var. Baba peynirdir, biraz kuvvetlidir ama erkek adama böylesi gider zaten.

Vokallerde ise altı yıllık bir Medoc var.

Herkesin gecesi güzel olsun 🍷

Kıçıkırık Yerçekimi

Evrende şu anki bilgimize göre dört tane temel güç var arkadaşlar (1).

Bunlardan ikisinin isimleri kuvvetli ve zayıf güçler ve atomların çekirdeklerini ve bunları oluşturan daha küçük parçacıkları bir arada tutmaya yarıyor. Atom bombaları, hidrojen bombaları, nükleer reaktörler hep bu iki gücün enerjisini kullanarak işlev görüyorlar.

Üçüncü temel gücün adı elektro-manyetik güç. Modern hayatımızda en çok kullandığımız güç budur. Bütün kimyasal reaksiyonlar bu gücün işi. Yani dinamit, içten yanmalı motorlar, elektrik motorları, elektriği kendisi, ışık, radyo vesaire hep bu gücün kullanımı sayesinde hayatımıza yardımcı oluyor.

Dördüncü temel güç ise yerçekimi ve aralarındaki en zayıf olanı.

Yerçekiminin gücüne 1 dersek, zayıf güç bunun 10 üzeri 25 katı gücünde. Yani 1'in yanına yirmi beş tane sıfır koyun, o kadar kat güçlü. Elektro-manyetik güç 10 üzeri 36, kuvvetli güç ise 10 üzeri 38 kat daha güçlü.

Yani yerçekimi o kadar zayıf ki en yakın takipçisine göre milyon, zilyon falan gibi bir adı bile olmayan 25 sıfırlı bir sayıda biri kadar kadar ufak tefek bir gücü var.

Ne var ki bu yerçekimi melanet bir güç. Gücü mikroskobik derecede az olsa da, evrenin başını, sonunu belirleyecek, yıldızları, gezegenleri oluşturacak kadar önemli bir hale gelebiliyor.

Bu da iki özelliği sayesinde gerçekleşiyor.

Bir, yerçekimi hiç bir zaman itici hale gelmiyor, hep çekiyor (2).

Ve iki, bu çekimin uzaklık bakımından bir sınırı yok. Yani iki cismin arasındaki uzaklık ne kadar büyük olursa olsun, yerçekimi etkili olabiliyor.

Kuvvetli ve zayıf güçler yerçekimine göre çok çok daha güçlüler ama etkili olabildikleri uzaklık o kadar küçük ki, ancak bir atom çekirdeğinin içinde etkili olabiliyorlar.

Elektro-manyetik gücün uzaklık bakımından aynı yerçekimi gibi bir kısıtlaması yok. Ancak elektro-manyetik güç çekici olduğu kadar itici de olabiliyor. Bir atomda normalde elektron kadar proton olduğu için elektro-manyetik gücün toplamı evrende hep sıfır kalıyor, ancak yerçekimi sadece ve her zaman "çekiyor" (3).

Peki yerçekimi çekince ne oluyor, bir de ona bakalım.

İki ucunda birer çocuk olan bir ip düşünelim. Çocuklar ipi kendilerine doğru çektikçe ne olur? Tabi ki birbirlerine yaklaşırlar. Yerçekimi etkisinde iki madde de aynı şeyi yapar. Üzerlerinde kendilerine etki eden başka kuvvetler yoksa, birbirlerine yaklaşırlar.

Sonrasında ise, günlük hayatımızdan deneyimimizle birbirine çarpıp duracağını söyleyebiliriz.

Birbirine çarpma, aslında atomların çekirdeklerinin etrafında dönen elektronların birbirlerini itecek kadar yaklaşmaları demektir.

Örneğin dünyamızı bir arada tutan bu fenomendir.

Güneş sistemi oluşurken dünyamız yörüngesindeki maddeler yerçekimi sayesinde birbirlerini çekerek toplanmış, dünyayı oluşturan maddelerin birbirlerine "çarpması" ile daha fazla iç-içe geçmeden bugünkü yuvarlak biçimini almıştır.

Yerçekiminin başka bir huyu da madde miktarı arttıkça çekim gücünün artmasıdır. Yerçekiminin gücü ise tersi bir biçimde, birbirlerini çeken iki maddenin arasındaki uzaklık arttıkça hızlı biçimde azalır.

Güneş sistemi oluşurken, güneşin bulunduğu merkezi noktada, dünyanın yörüngesinde bulunandan çok daha fazla madde vardı.

Madde toplandıkça yerçekimi arttı ve daha fazla madde toplanmaya başladı. Toplanan maddelerin atomları önce dünyanın oluşumunda olduğu gibi birbirlerine çarparak, yanı yörüngelerindeki elektronların birbirlerini itmesiyle durdu.

Ancak madde miktarı ile yerçekimi gücü artınca, elektro-manyetik gücün itici erkisi bu çekim gücüne dayanamadı ve elektronların oluşturduğu bu duvar kırıldı.

Bu kez maddelerin atomlarının pozitif yüklü çekirdekleri birbirlerine yaklaştı, ancak aynı yüklü çekirdekler birbirlerini iterek çarpışmayı önlüyordu. Sonunda yerçekimi galip geldi ve çoğunluğu bir protondan oluşan hidrojen atomlarının çekirdeklerinden dördü bir araya geldi. Süreçte dört protondan ikisi nötronlara dönüştü ve iki proton, iki nötrondan oluşan helyum atomları ortaya çıktı.

Hidrojen bombasında olduğu gibi dört hidrojen atomu bir helyum atomu oluşturduğunda ortaya çok büyük miktarda enerji çıkar.

Böylece güneş dediğimiz yıldızımız ışımaya başladı.

Hidrojenlerin helyuma dönüşmesiyle ortaya çıkan enerji yani ısı yerçekiminin sıkıştırdığı atomları dışarı doğru iterek, yani yıldızı şişirerek maddenin daha fazla sıkışmasını önler.

Güneşimizin daha fazla içine kapanıp çökmesini önleyerek, bugünkü halinde kalmasını sağlayan, her saniye tonlarca hidrojenin helyuma dönüşmesiyle ortaya çıkan bu enerjidir.

Güneşte o kadar çok hidrojen vardır ki, milyarlarca yıl boyunca yerçekiminden dolayı içine kapanıp çökmesini önleyecek kadar enerji üretebilir. Güneş dahil her yıldızın bu uzun dönemine normal hali denir.

Ancak bir gün güneşte, enerjinin üretildiği çekirdekte, yeteri kadar hidrojen kalmayacak, hidrojenin helyuma dönerek güneşin çökmesini durduran enerji bitecektir.

Yerçekiminin gücü sonucunda bu kez helyum atomları birleşip, daha ağır atomlara dönüşecek, ek olarak güneşin yüzeyindeki hidrojen atomları da birleşip helyuma dönecek ve ortaya daha fazla enerji çıkacaktır. Güneş bu yüksek miktardaki enerji sayesinde çok daha fazla şişecek, genişleyecektir. Bir teoriye göre Venüs'ün yörüngesine kadar genişleyecek, Merkür ve Venüs'ü yutacaktır. Dünya yutulmasa bile kavruklacak, bir ateş topuna dönüşecek ve üzerinde hiç bir yerde yaşam falan kalmayacaktır.

Bu aşamada güneş normal halinden çıkıp, kırmızı dev denilen yeni bir aşamaya geçecektir. Güneşin çapı büyüdüğü için yaydığı beyaz yerine kırmızı bir top şeklimde ışıyacaktır.

Büyük atomları oluşturan bu süreç çok enerji üretse de, astronomik ölçekte çok kısa sayılabilecek bir kaç yüz milyon yıl sürecek, işin çok fazla kimyasına girmeden çekirdekte demir atomları oluştuğunda duracaktır.

Artık güneşi yerçekiminin gücüne karşı şişkin halde tutacak bir enerji kalmadığı için güneş küçülüp, çökecek, ağır atomların birbirlerine çarpması ile küçülmesi duracak, bu küçülmenin topladığı kinetik enerji sayesinde beyaz bir ışık yayacaktır. Bundan sonra hiçbir nükleer reaksiyon olmayacaktır.

Güneş gibi yıldızların bu aşamasına beyaz cüce denir.

Bu enerjisi bittiğinde ise yıldız kara cüce halinde varlığını sürdürür. Ancak yıldız bu çökme esnasında depoladığı enerjisini o kadar yavaş tüketir ki, beyaz ışıması evrenin oluşumumdan günümüze kadar tükenen bir yıldızın olmadığını düşünüyoruz.

Ne var ki her yıldız bu süreçleri aynı şekilde geçirmez.

Kütleleri yani büyüklükleri güneşten çok fazla olan yıldızlar vardır. Bu yıldızlar haliyle çok büyük yerçekimine sahiplerdir ve normal halde kalabilmek için daha fazla hidrojeni helyuma çevirmek zorundadırlar. Bu nedenle büyük yıldızların normal hal süreleri çok daha kısadır.

İşte yakındaki güneş tutulması ile ilgili bir haberde geçen, güneşin boyunun aslında düşündüğümüzden büyük olduğu iddası bu yüzden ilgimi çekti. Eğer bu doğruysa, güneş tahminimizden daha önce normal halini bırakıp, kırmızı dev aşamasına geçecektir. Makalede güneşin düşündüğümüzden ne kadar daha fazla büyük olduğunu belirtmemişlerdi. Zaten güneşin düşündüğümüzden daha büyük olduğuna dair başka hiç bir yerde herhangi bir bilgi de bulamadım.

O yüzden başka bir gezegene göçmek için aceleye gerek yok, güneşin en azından beş milyar yıl daha normal halinde kalacağını düşünebiliriz.

Hadi gelin, konuyu tamamlamak için güneşten büyük yıldızların normal halinden çıktıktan sonra başlarına ne işlerin geldiğine de kısaca bakalım.

Kütlesi güneşten çok fazla olan bir yıldız kırmızı dev aşamasının sonuna gelip çökmeye başladığında madde miktarının fazlalığımdan yerçekimi o kadar güçlenir ki, çöküş bir patlamayla sona erer. Bazen de beyaz cüce olmuş bir yıldız, yakınındaki bir yıldız kırmızı dev olduğumda ından madde çalıp yerçekimini artırır ve çökmeye başlar, benzeri bir patlamaya yol açar.

Bu patlamalara süpernova derler. Patlamanın şiddeti o kadar büyüktür ki bütün evrenden duyulur desek yeridir.

Süpernovalar yıldızın hemen tüm maddesini uzaya saçarlar.

Şimdi bir aynanın karşısına geçin ve kendinize bakın. Elinize, yüzünüze, saçınıza, üzerinizdeki elbiseye.

Gördüğünüz her şey dev bir yıldızın merkezinde yerçekiminin sıkıştırdığı atomlarla yapılmış, bir süpernova patlaması ardından uzaya saçılmış, güneş sistemi ile birlikte bu kalıntıdan oluşmuştur.

Yani hepimiz dev bir yıldızın fırınından çıkmayız.

Evren'in başlangıcında sadece hidrojen atomları vardı. Helyum yıldızlarda oluştu ve güneş rüzgarları sayesinde biraz dağıldı ama hepsi o. Daha ağır atomlar hep beyaz cücelerin merkezinde kaldılar (4).

Bildiğimiz kadarıyla sadece süpernova patlamaları vücudumuzu oluşturan başta karbon, oksijen ve diğer atomları evrene saçabiliyorlar.

İşte bir gün dev bir yıldız patlamış, kalıntılarından güneş ve dünya ile birlikte güneş sistemi oluşmuş, sonrasında da bizler vücuda gelmişiz.

Yani siz, ben, hepimiz birer yıldız mamulüyüz, bir yıldızın merkezinde, nükleer reaksiyonlarla, patlamaların ortasında oluşmuş, daha da vahşi bir patlamayla uzaya saçılmış bir hammaddenin ürünüyüz.

Ünlü bir şarkının dediği gibi "We are stardust!" ✨🎶🎸✨

Bir süpernova patlamasının ardından kalan madde yine vahşi bir biçimde çökmeye başlar. Bu çöküş o kadar hızlı olur ki, ağır atomlar bile parçalanır, nötron, proton ve elektronlar serbest kalır. Elektronlar çekimin gücü ile protonlarla birleşir ve nötronları oluşturur. Bu yeni oluşan nötronlar zaten varolan diğer nötronlara eklenir ve ortada sadece nötronlardan oluşan bir madde türü kalır.

Bu tür gök cisimlerine nötron yıldızı derler.

Nötronlar elektromanyetik olarak ne eksi, ne artıdırlar, o yüzden birbirlerini itmezler ve kolayca birbirlerine değecek kadar yaklaşabilirler.

Bu sadece nötrondan yapılma madde o kadar yoğundur ki, bir çay kaşığı dolusu, dünyada bir dağ kadar ağırdır.

Normal maddelerin atomlarındaki, elektronlarla çekirdek arasında boşluk bu tür maddede bulunmaz. Bir benzetme yaparsak, normal bir atomda santra noktasındaki bir topu çekirdek sayarsak, elektronlar tribünler kadar uzakta dönmektedirler. Atomun neredeyse tüm ağırlığının çekirdeğinde yani santra noktasındaki topta olduğunu düşünürsek, normalde stadyum, stadyum aralığında duran atomların yan yana futbol topları halinde dizilmesi gibidir nötron yıldızının maddesi.

Eğer çöken yıldızın madde miktarı daha da fazlaysa, nötronlar bile bu çekim gücüne dayanamaz, onlar da parçalanır, içlerine kapanıp çökerler.

İşte buradan sonrası yandı gülüm keten helva.

Nötronları oluşturan kuarklar serbest kaldığımda ne olur, sadece tahmin edebiliyoruz. Emin olduk diyebileceğimiz tek şey bir kaosun oluşacağı. Kısacası bu aşamada bir tekillik, fizik kurallarının geçerliliğini yitirdiği bir anarşi oluştuğu. Madde o kadar yoğun bir hal alıyor ki, artık ışık bile bu çekim gücünden kaçamıyor.

Sonuçta ortaya bir kara delik çıkıyor.

Gördünüz mü, kıçıkırık yerçekimi nelere kadir?

---

(1) Bazen anlaşılması kolay olsun diye eksik ya da yanlış benzetmeler yaptım. O yüzden yazıyı bilimsel bir makale gibi yorumlamayın lütfen.

(2) Evrende yerçekiminin karşılığı olan itici bir gücü Einstein dahil bazı fizikçiler teorize etmişlerdir. Günümüzde kara enerji diye adlandırılan bir teori, böyle itici bir gücü öngörmektedir.

(3) Konuyu bir parçacık yada grand unified theory tartışmasına çevirmek istemiyorum, ancak rivayet o ki, bu dört temel güç aslında ayni gücün farklı bicimde yansımaları. Günümüzde o kadar çok parçacık, o kadar çok teori üretiliyor ki, neredeyse her gün birisi bir boson, bir lepton buldum diye çıkıyor. Bu kadar çok temel parçacığın olması geçmiş denetimlerimiz ışığında mümkün değil. Aynı geçmişte moleküllerin aslında atomlardan, atomların ise daha basit nötron, proton ve elektronlardan oluştuğunun anlaşıldığı gibi, bunca lepton, proton, boson, hadron, vatron, zatron, sarı quark, kırmızı quark, yavruağızı quark, yarım dönüşlü cam göbeği antiquark ve bu dört gücün iletildiği parçacıklar, vesaire daha basit güç ve parçacıklarla tanımlamacaktır. Quantum teorisi üç kuvveti açıklasa da işin içine yerçekimi girdiğinde zırt demektedir. Sicim teorisi diye bir teori (Türkçesini yeni öğrendim, String Theory) bütün güç ve parçacıkları teorik olarak açıklasa da bizi bilmem kaç tane boyut ve parelel evrenlerle falan baş başa bırakmaktadır. Kısacası bir halt bilmiyoruz, bildiğimiz kadarından da emin değiliz. Yani gidecek çok yol var daha.

(4) Kırmızı dev aşamasından beyaz cüce aşamasına geçen her yıldız çökerken planetary nebula denen, hafif atomlarını etrafına bırakır. Bu artıkta helyumdan daha ağır atomlar olsa da kütle çoğunlukla yeni bir yıldız sistemi oluşturacak kadar büyük değildir ve bu madde de beyaz cüce sisteminin içinde dönmeye devam eder. Yani güneş, dünya, ben ve sizler büyük bir kesinlikle süpernova olup patlayan bir yıldızdan gelmekteyiz.