Ürdün'deki Ölüdeniz

M.Ö. 2000 yıllarında, Ürdün Nehri’nin doğusundaki Kenan Diyarı’nın insanları asma bahçelerinden çeşmelerin şarkı söyler gibi aktığı, müziğin, raksın hiç bitmediği her görenin gözünün kaldığı Sodom ve Gomora isimli iki şehir kurmuşlardı. Bu şehirler etrafındaki verimli topraklarda yetişen hurma, incir, üzüm gibi ürünleriyle, özellikle çevrede doğal olarak bulunan tuz, kükürt ve zifti başta Mısırlı, Arap ve Anadolulu tüccarlara satarak hayal edilmesi güç bir refah elde etmişlerdi.

Kenan Diyarı

Sodom Kralı Bera ve Gomora Kralı Birşa, halklarını otorite yerine hoş görülü ve sınırsız özgürlük tanıyan bir anlayışla yönetiyorlardı.

Ne var ki, bu serbestliğin sınırı, o günün koşullarına göre biraz fazlaca aşılmıştı.

Bu şehirlerin halkları yoldan geçenleri kandırıp, şehirlerine davet ediyor, sonradan bu misafirleri haksız gerekçelerle yargılayıp, ellerindeki para ve değerli eşyalarını alıyor, onları aşağılayıp, çoğu zaman işkence ediyor ve öldürüyorlardı.

Her gün davulların vurduğu, flütlerin çalındığı, rakkaselerin dans ettiği, hiç durmadan yemeklerin yendiği eğlenceler düzenleniyordu. Bu eğlencelerin hiçbir ahlaki sınırı yoktu. Kadınlar hayal gücüne fazlaca bir şey bırakmayan elbiseler giyiyor, herkes birbirinin karısıyla, kızıyla beraber oluyordu.

Ancak öyle bir adet yaygınlaşmıştı ki, bunun artık mazur görülecek hiçbir yanı yoktu.

Sodom ve Gomora’nın erkekleri birbirleriyle birlikte oluyorlardı. Hem de saklı, gizli değil, alenen, sokaklarda, çocuklar dahil bütün halkın gözleri önünde.

Tanrı elbette olan bitenin farkındaydı ve bu sapkınlığa bir son vermeye kararlıydı. Şehirlerin tamamen yok edilmesine karar vermeden önce, orada hâlâ iyi insanlar olup olmadığını görmek istedi.

Lut, İbrahim’in yeğeniydi. Tanrı, İbrahim’e büyük vaatlerde bulunmuş ve onunla bir antlaşma yapmıştı. Lut, bir süre İbrahim’le birlikte yaşamış, daha sonra Sodom’un verimli topraklarını tercih ederek oraya yerleşmişti.

Lut’un Sodom’da yaşaması, ileride onun için büyük bir sınav olacaktı.

Tanrı, Sodom ve Gomora'nın durumlarını görmek üzere iki melek gönderdi. Bu melekler, akşam vakti Sodom’a geldiklerinde Lut onları şehir meydanında gördü. Lut, onların yabancı olduğunu anlayarak hemen misafir etmek istedi. Çünkü şehir halkının yabancılara karşı düşmanca davrandığını biliyordu. Melekleri evine davet etti, onlara yemek hazırladı. Fakat henüz yatmadan, şehirdeki erkekler, Lut’un evini sardı.

Sodom’un erkekleri, Lut’un evine gelerek içerideki adamları dışarı çıkarmasını istediler. Amaçları onlarla cinsel ilişkiye girmekti.

Bu talep, Sodom halkının ne kadar sapkınlaştığını açıkça ortaya koyuyordu.

Lut, onları engellemeye çalıştı ve “Bu adamlar benim misafirim, onlara dokunmayın,” dedi. Hatta melekleri rahat bırakmaları karşılığında, kendi öz kızlarını verip, onlarla birlikte olmalarını teklif etti.

Ancak kalabalık dinlemedi, Lut’a saldırmak istediler. Bunun üzerine melekler Lut’u içeri çekerek kapıyı kapattılar ve dışarıdaki insanları kör ettiler. Böylece kalabalık kapıyı bulamaz hâle geldi.

Melekler, Lut’a Tanrı’nın bu şehri yok etmeye karar verdiğini söylediler. Lut’a, ailesini alıp şehirden bir an önce kaçmasını emrettiler.

Lut, kızlarının nişanlılarını da uyarmaya çalıştı ama onlar Lut’a inanmadılar, dalga geçtiler.

Sabaha karşı melekler, Lut’u, karısını ve iki kızını ellerinden tutarak şehir dışına çıkardılar. Onlara arkasına bakmamaları ve düz yoldan koşarak, kaçmaları emredildi. Lut, Sığor adında küçük bir kasabaya sığınmak istedi ve bu dileği kabul edildi.

Sodom ve Gomora’ya Tanrı gökten ateş ve kükürt yağdırdı. Şehirler, üzerindeki insanlar ve tüm doğayla birlikte yok oldu.

Ancak Lut’un karısı, kaçarken geriye baktı. Tanrı'nın emrine karşı geldiği için bir tuz sütununa dönüştü.

Lut ve kızları Sığor’a sığındıktan sonra bir mağaraya yerleştiler.

Kızları, dünyada insan kalmadığını düşünerek nesli devam ettirmek için babalarını sarhoş ettiler ve sırasıyla Lut’la birlikte olarak, ondan birer çocuk sahibi oldular. Bu çocukların isimleri Moav ve Ammon’du. Bunlar, daha sonra İsrail halkıyla tarih boyunca birçok kez çatışan halklar olan Moavlılar ve Ammonluların atası oldular.

Sodom ve Gomora’nın öyküsünü, sizlere İncil’de, Eski Ahit’in, Genesis, yani Yaradılış kitabında geçtiği gibi anlattım.

Aynı öykü Kuran’da da çok benzer bir şekilde geçer. Farkları şöyle.

Kuran’da Hz. Lut peygamber kabul edilir ve Hz. Ibrahim’in yeğeni olduğu doğrudan belirtilmez, sadece akrabası olduğu söylenir. Eski Ahit’e göre ise Lut, tanrının gönderdiği bir peygamber değil, bilgili ve adil olsa da, sıradan bir insandır. İncil’de Lut, zaman zaman ihtiraslarına yenik düşen, insani zaafları olan biridir. Kuran’a göre ise Hz. Lut, her peygamber gibi, günahlardan korunmuştur.

Kuran’a göre, Hz. Lut, melekleri isteyen kalabalığa şöyle seslendi: “‘Ey kavmim! İşte kızlarım, sizin için onlar daha temizdir. Allah’tan korkun ve misafirlerim hakkında beni rezil etmeyin. İçinizde aklı başında bir adam yok mu?” - Hud Suresi, 11:78. İslam’da hiçbir tefsir, bunu Hz. Lut’un, kızlarını kalabalığa teklif etmesi olarak yorumlamaz. Çoğunlukla erkekler yerine kendilerine helal kadınlarla birlikte olmaları yönünde bir tavsiye olarak yorumlarlar. Buradaki 'kızlarım' ifadesi çoğu müfessire göre, ‘kavminin kadınları’ anlamındadır, yani Lut onlara helal olan yolla hareket etmeleri çağrısında bulunmuştur.

Hz. Lut ile kızları arasında geçen ensest ilişki ise Kuran’da, herhangi bir şekilde yer almaz.

Son olarak da, Hz. Lut'un karısı şehirden ailesiyle birlikte kaçmayıp, kalanlarla birlikte yok olur.

Sodom ve Hz. Lut’un hikayesi kutsal kitaplarda yazıldığı üzere işte böyle.

Sodom’un öyküsünde ilgimi çeken nokta, günah sayılıp, lanetlenen homoseksüel ilişkinin sadece iki erkek arasında olanı. Hiçbir kutsal kitapta lezbiyenliğe değinilmemiş. Şeriat’a göre bile lezbiyen ilişkinin önem ve cezası göreceli olarak düşük. Yani kadınlara pozitif bir ayrımcılık uygulandığını söyleyebiliriz.

Yakın zamanda Ürdün’de, Sodom ya da Gomora olabileceği düşünülen iki antik şehir ortaya çıkarılmış.

Bunlardan ilki Bab edh-Dhra. Kazılarda şehir surları, evler ve mezarlıklar bulunmuş. Bu şehir yaklaşık M.Ö. 2350 – 1900 yılları arasında yaşamış ve sonra aniden terk edilmiş. Kalıntılarında yangın ve yüksek ısı izleri bulunmuştur.

İkinci antik şehir ise Tall el-Hammam. Bazı araştırmacılar buranın Sodom olduğuna neredeyse emin. Bu şehir büyük, zengin ve surlarla çevriliymiş. M.Ö. 2600–1650 arasında büyük bir kent olarak gelişmiş ve burada da ani bir yok oluşun izleri bulunmuş. Kazılarda çok yüksek sıcaklıkla kavrulmuş çömlekler ve yıkılmış yapılar ortaya çıkmış.

Tall el-Hammam kazısında başka nadir elementlerle birlikte iridyuma da rastlanmış. İridyum genellikle göktaşlarında bulunur. Hep inananlara değil, inanmayanlara da bir el uzatalım. Bu iki şehir tanrının gazabı yerine bir meteor çarpması sonunda yok olmuş olabilir. Gerçi, iridyum bulunduğunu açıklayan bilimsel makale daha sonrasında geri çekilmiş. Yani Tevrat, İncil ve Kuran’a geri dönmemiz gerekebilir!

Ancak Sodom ve Gomora’nın yeri hakkında bildiğimiz kesin bir şey var, o da her iki şehrin Ölüdeniz’in, Ürdün tarafında bulunduğu.

Ölüdeniz’in İslam alemindeki ismi zaten Lut Gölü’dür.

Bu yazıdaki ziyaret noktamız da Lut Gölü.

Lut Gölü’nün kutsal kitaplardaki rolünden başka, insana fazlasıyla ilginç gelebilecek birkaç özelliği var.

Bunlardan ilki, göldeki tuz oranı. Lut gölü, normal deniz ve okyanuslara nazaran on kat daha tuzlu.

Bu kadar yüksek bir tuz düzeyinde su içinde hiçbir canlı yaşayamıyor. Zaten batı dillerindeki Ölüdeniz ismi de bu yüksek düzeylerdeki tuzdan kaynaklanan yaşamsızlıktan geliyor.

Bu yüksek tuz düzeyinin başka ilginç bir sonucu var sevgili arkadaşlar.

İnsan Lut Gölü’nde suya batmıyor.

İnsan Lut Gölü’nde suya batmıyor

Birçok yerde Lut Gölü üzerinde sırtüstü oturup, gazete okuyan insanların resmini görürsünüz. Günümüzde elbette gazete yerine insanlar batmadan cep telefonlarıyla oynuyor.

Lut Gölünün başka bir özelliği, dünya üzerindeki en alçak kuru nokta olması. Başka bir deyişle, Lut Gölü karalar üzerindeki en alçak nokta. Deniz seviyesinin 430 metre altında. Az buz değil, yarım kilometre neredeyse. Bu alçaklığın sonucunda atmosferik basıncın da en yüksek olduğu yer. Kısacası alçaklığın sonucunda, başınızın üzerinde daha çok hava olmuş oluyor.

Hz. İsa’nın vaftiz noktasından Lut Gölüne gelmek iki saati aldı. Ancak yol ve manzara inanılmaz güzel. Yolun büyük bölümü göl kıyısında ve bir yanınız rengi zaman zaman kırmızıya çalan kayalar ve kumlar, diğer yanınız ise masmavi Lut Gölü. Gölün karşısı İsrail, ancak mesafe uzak olduğu için pek bir şey seçilemiyor.

Lut Gölü kıyısının büyük bölümü özel otellere ayrılmış. Buralarda günlük ya da kalmak kaydıyla bir kaç günlük yer ayırtabiliyorsunuz. Lut Gölü’nün bazı kıyılarındaki çamurun deriye iyi geldiğine inanılıyor. Bu yüzden dini turizmle birlikte, dermatolojik turizm de oldukça yaygın.

Sınırlı sayıda da olsa otellere ait olmayan, yani umumi plajlar da var. Biz bunlardan Tuz Kıyısı dedikleri noktaya geldik. Bu noktada bütün kıyı tuz kaya ve kristalleriyle dolu. Görünüm mükemmel ama bu tuzların üzerinde yürümek bir felaket.

Arabayı bıraktığımız yerde şöyle üç metrekarelik bir baraka vardı. İçinde de bir adam, incik, boncuk satıyordu. Yamacın hemen başında ise yine yıkık dökük başka bir kulübe vardı. Meğer duşmuş! Üç dinar karşılığında kirli bir bidondan damlayan suyla duş alabiliyorsunuz. Ancak Lut Gölü’nün tuzunu hesaba katarsanız, o duştan akan suyun her damlası neredeyse şaraptan daha değerli.

Yamaçtan göl kıyısı yakın görünse de, inmemiz yarım saati aldı. Öğlen güneşinde belki biraz da basınç değişikliğinin etkisiyle üçümüze de çok zor geldi bu yürüyüş.

Göle gelmişken şu meşhur batma, ya da daha doğru söylemiyle batmama deneyini yaptık elbette. Ancak denek olarak ben değil, 🐝Mezzy🐝’yi kullandık. Ben girseydim, “Adam zaten şişko, batmaz tabii” diyecektiniz. Sevgili kızım bu şüpheyi ortadan kaldırmak için göle girdi ve şaşkınlıktan kendini alamayıp, “Nasıl oluyor bilmiyorum ama batmıyorum” diye çığlık atıyordu.

Yolunuz düşerse mutlaka deneyin elbette ancak kesinlikle kafanızı suya sokmayın. Youtube’da çok fazla kafasını suya soktuktan sonra ağlayanı gördüm. Bir de ayakkabı. Mutlaka tabanları sağlam, rahat ayakkabılar giyin. Tuz kristalleri bıçak kadar keskin. Canım kızım bacağını kesti, bayağı da kanadı. Neyse ki tuz hemen yarayı dağladı, ve bir pomat bulup, sürene kadar mikrop kapmasını önledi.

Akşam oluyordu. Lut Gölü yürüyüşü de canımızı çıkarmıştı. O yüzden günün son ziyaret noktası olan Jerash isimli antik kenti iptal ettik. Zaten burası “Zaman kalırsa” listesindeydi. Videolardan gördüğüm kadarıyla bir Efes değil, ancak Amman’a yolunuz düşer, ilginizi de çekerse ziyaret listenize alabilirsiniz.

Amman’da, şehir içinde bir kale, bir de Aspendos’u andıran antik bir Roma tiyatrosu var. Biz buralarda vakit kaybetmeden Rainbow Street’e, yani Gökkuşağı Caddesi’ne geçtik.

Öyle ‘gökkuşağı’ dedik diye, aklınıza LGBTI falan gelmesin, Ürdün bir şeriat ülkesi, oyarlar valla.

Rainbow Street, Amman’ın aktivite caddesi. Yani mağazalar, kafeler, barlar ve restoranlar.

Jelena of Arabia

Çok güzel bir cadde. Burada beni en çok şaşırtan, satıcıların uygarlık seviyesi oldu. Türkiye dahil, gittiğim bütün Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerindeki yılışıklığın, yapışkanlıkların zerresi yok. Ağzınızın tadıyla gezebiliyorsunuz. Kimse sizi kolunuzdan çekip, bireyler satmaya çalışmıyor. Ancak pazarlık, malumunuz sünnetten gelir, bol bol var. Marjlar da yüksek. İstenen fiyatın yarısını önermek tamamen caiz. Yarı fiyata alamasanız da, hatrı sayılır bir indirim olabiliyor.

Sevgili karım tabii ki buradan bol bol ıvır-zıvır aldı, ama benim en çok güldüğüm bir Ürdün Başörtüsü oldu. Nasıl bağlandığına dair bir eğitimle birlikte Tarık abimden satın aldık.

Şehir merkezi ise çok gürültülü, karmakarışık, trafiği felaket bir bölge. Ben başta ortamı görürüz falan diye bir heves etmiştim, sonrasında arabadan bile inmedik.

Amman’ın trafiği hakkında da bir iki söz söyleyelim, bir felaket. Saygı, sabır, nezaket falan hak getire. Aksi durumlarda gerçekten iyi, kibar, sevecen insanlar olan Ürdünlüler, direksiyon başına geçince birer canavara dönüşüyorlar.

Jordan River Merlot

Akşam yemeğini Rainbow Street’de bulunan Sufra Restoran’da yedik. Burada ilk kez bir Ürdün şarabı tattım. Jordan River Merlot. Fena da değildi.

Yemekler ise gerçekten güzeldi. 🐝Mezzy🐝 ile birlikte Mercimek çorbası, falafel ve Kofta yedik. Jelena ise geleneksel tavuğunu söyledi. Şu sıralar gittiği heryerde tavuk yiyiyor, yakında yumurtlamaya başlayacak zaten.

Otelimize döndük. Lütfen temizleyin diye on kere söylememize rağmen, odamızı temizlememişlerdi, ama olur o kadar. Her şey o ilk gecedeki karışıklıktan kaynaklanıyordu. Otelin yarısının hangi odada kaldığımızdan haberi yoktu muhtemelen.

Ertesi gün Ürdündeki son günümüz olacaktı, ancak uçağımız ertesi gün sabaha karşı kalkacağı için bütün gün bize kalmıştı. Bu günü de, bu güzel ülkenin belki de en güzel iki ziyaret noktası için kullanacaktık.

Ma as-salama camian/مع السلامة جميعًا

Devam edeceğiz.

Hz. İsa'nın Vaftiz Noktası

Sevgili arkadaşlar, Ürdün, Kudüs’e kuşbakışı elli kilometre uzaklıkta bir ülke. Bildiğiniz üzere Kudüs ve çevresi, üç semavi dinin de kutsal saydıkları topraklardır. Yahudilik ve Hristiyanlığın köklerinin çok önemli bir bölümü Kudüs ve çevresine sıkı sıkıya bağlıdır. 

Hz. İsa Bethlehem, yani Beytüllahim kentinde doğmuştur, ancak memleketi Nazareth, yani Nasıra’dır.

Jericho, yani Eriha, dünya üzerindeki hala insanların yaşadığı en eski şehirdir ve Yahudiler için, Mısır’dan çıktıktan sonra çöldeki yolculuklarının ardından, vaat edilmiş topraklardaki kral Joshua, yani Yeşu’nun fethettiği ilk şehirdir.

Zeytin ağaçları

Mount of Olives, yani Zeytin Dağı, Hz. İsa’nın gökyüzüne yükseldiğine inanılan noktadır.

Hebron, yani El Halil kentinde Hz. İbrahim’in kabri bulunur. Hz. İbrahim her üç din tarafından da tanındığı için, Müslümanlar da, Hristiyanlar da, ama en önemlisi Yahudiler de bu şehri kutsal sayar. Yahudiler için Hebron, Kudüs’ten sonraki en önemli ikinci şehirdir.

Kudüs’ü anlatmıyorum bile. Yahudiler için Temple of Solomon, yani Süleyman Tapınağı’nın birkaç kez yapılıp, yıkıldığı, Hristiyanlar için de Hz. İsa’nın çarmıha gerilip, öldüğü, inanca göre sonrasında yeniden dirilip, kısa bir süre için dünyaya döndüğü kenttir.

İslam, Kudüsü kutsal saysa da, asıl kökleri Mekke, Medine gibi Arap Yarımadası’ndaki kentlere uzanır. İslam’a göre Kudüs’ün önemi, Hz. Muhammed’in Miraç’a buradan yükselmiş olmasıdır.

Bunların hepsi de Ürdün’ün özellikle kuzeyine çok yakın kentlerdir - 30-40 km kadar.

Ben ne dini konularda bir uzman sayılırım, ne de dini konular hakkında konuşmayı severim. Gezi yazılarımda ulvi konulara eğer tarihi bir önemleri varsa değinirim. Ancak buralara kadar gelip de, dini konulara dokunmamak olmuyor işte.

Eskiden her yerleşim merkezi ya da kompleksi bir nehir etrafında kurulurdu. Kutsal topraklara su ve hayat veren nehrin ismi ise Ürdün Nehri’dir. Eski Türkçede ise bu nehrin ismi Şeria’dır.

Şeria Nehrinin doğu kıyısında Ürdün, batı kıyısında ise Filistin yer alır. Batı Şeria, ya da İngilizcedeki karşılığı West Bank (of the Jordan River) diye hep duyduğumuz bölge işte bu nehrin batı yakasındaki Filistin toprağıdır.

Karşısı...

Ürdün Nehri’nin kıyısına geldiğimizde, Arap rehberimiz “Karşısı Filistin” demişti. Buradaki ironi, ‘karşısı Filistin’ dediği, üç-beş metre uzaklıktaki yerde koca bir İsrail bayrağının dalgalanıyor olması. Kısacası Filistin, hayalet bir devlet. Kağıt üzerinde Batı Şeria’yı Filistin Yönetimi, İngilizcesiyle Palestinian Authority, hani şu eski Yaser Arafat’ın başkanı olduğu Filistin Kurtuluş Örgütü, yönetiyor. Ancak Filistin Yönetiminin bazı bölgelerde, ve sınırlı bazı konularda özerkliği olsa da, bütün Batı Şeria de-facto İsrail hakimiyeti altında.

Tamamlamak adına, Filistin’e, teorik olarak olsa da, ait ikinci toprak parçası ise bütün İsrail’i geçip, Akdeniz’e ulaştığınız noktadaki Gazze Şeridi. Gazze’yi İhvan kökenli Hamas örgütü yönetiyor. Gazze’de olan biteni zaten biliyorsunuz, o yüzden konuyu dağıtmamak için derinliklerine girmiyorum.

Alın size altmış yıllık kavganın jeopolitik özeti.

Neyse, gelin, Ürdün Nehrine geri dönelim.

Kutsal toprakları sulayan Ürdün Nehri, beklendiği üzere dinlerin kutsal kabul ettikleri olayların geçtiği bir yer olmuş.

Örneğin İsrailoğulları, Mısır’dan çıktıktan sonra Kral Yeşu önderliğinde Ürdün Nehri’ni geçerek Vaat edilmiş Topraklara, yani Kenan diyarındaki Promised Land'e girmiştir.

Ancak Ürdün Nehri, Hristiyanlık için çok daha fazla bir öneme sahiptir.

Hz. İsa, ilk kez Ürdün Nehrinde, John the Baptist, yani Vaftizci Yahya tarafından vaftiz edilmiştir.

Vaftiz etmek, Yunanca ‘batırmak’, ‘daldırmak’ anlamına gelir. Gerçekten de, özellikle eski dönemlerde, vaftiz ritüeli, vaftiz edilen kişiyi suya batırarak gerçekleştirilirdi.

Günümüzde Ortodokslar hala vaftiz edilen kişiyi tamamen suya daldırırlar. Neyse ki şu sıralar vaftiz ritüeli, çoğunlukla kişi bebek ya da çocukken yapıldığı için, bu batırma işi çok güç gerektirmiyor.

Katolikler ise vaftiz esnasında alına Baba, Oğul ve Kutsal Ruh için toplam üç kez su serperler.

Vaftiz, bir benzetme yapmak gerekirse, kelime-i şehadet getirip, Müslümanlığı kabul etme sayılabilir.

İnanca göre her insan günahlarıyla birlikte doğar. Vaftiz esnasında bu günahlar temizlenir ve kişi cemaate, yani dine kabul edilir. Ruhsal bir yeniden doğuş şeklinde düşünülebilir.

Hz. İsa, henüz dini öğretilerini yaymaya başlamadan önce Vaftizci Yahya, bölge halkını Ürdün Nehri’nde vaftiz etmekteymiş.

Bunu öğrenen Hz. İsa, vaftiz olmak için Celile'den Ürdün Nehri'ne gelir.

Yahya ile karşılaştıklarında Yahya, ona "Benim senin tarafından vaftiz edilmem gerekirken, sen mi bana geliyorsun?" der. Çünkü Yahya, Hz. İsa’nın günahsız olduğunu bilir. Ona göre vaftiz, tövbe eden günahkârlara yapılmalıdır. Hz. İsa “Şimdilik doğrusu böyle. Bu şekilde, gerekenleri doğru bir biçimde yapmış oluruz.” diye cevap verir - burada ben epeyce yorumladım, tam tercümesi şöyle bir şey oluyor “Bunun şimdi böyle olması gerekir. Çünkü bu şekilde tüm doğruluğu yerine getirmiş oluruz.”.

Yahya, bunun üzerine Hz. İsa’yı vaftiz etmeyi kabul eder.

Hz. İsa, Yahya tarafından Ürdün Nehri'nde suya daldırılır.

Bu esnada tanrısal bir olay yaşanır.

Hz. İsa sudan çıkar çıkmaz, gökyüzü açılır. Kutsal Ruh, bir güvercin şeklinde Hz. İsa’nın üzerine iner ve gökten bir ses duyulur “Bu, benim oğlumdur. Onu severim.”

Bu olayla birlikte Hz. İsa’nın ilahi kimliği Tanrı tarafından teyit edilmiş olur, Kutsal Üçleme, yani Baba - Oğul - Kutsal Ruh, aynı anda görünür hale gelir. Burada ‘Baba’ gökten gelen ses, ‘Oğul’ Hz. İsa ve ‘Kutsal Ruh’ da güvercindir. Unutmayalım, Hristiyanlık inancına göre her üçü de Tanrı’nın farklı görünümleridir.

Hz. İsa, bu olaydan sonra halka açık mucizelerine ve öğretisine başlar.

Ürdün Nehri, Lübnan’dan doğup, Ürdün’de Lut Gölü’ne dökülür. Peki bu iki yüz elli kilometrelik su yolu üzerinde Hz. İsa hangi noktada vaftiz edilmiştir?

Burada, yardımımıza dört kanonik İncilden biri olan John’s Gospel, yani Yuhanna’nın İncili koşuyor. Birinci bölüm, 28’inci ayette (Buradaki ‘ayet’ sözcüğünü Kuran’daki anlamıyla karıştırmamak gerekir. Kuran’da ‘ayet’, Tanrı’nın sözleri anlamına gelir. İncil Tanrı’nın sözlerinden değil, tanıkların anlatılarından oluşur) şöyle der:

“Bu olaylar, Yahya'nın vaftiz ettiği yerde, Şeria Irmağı'nın (Ürdün Nehri) ötesinde, Beyt-Avara’da (Bethany Beyond the Jordan) oldu.”

“Şeria Irmağı’nın ötesi”, İncil’in yazıldığı dönemde Batı Şeria’nın karşı kıyısı, yani bugünkü Ürdün tarafının ismi, Beyt-Avara ya da Bethany Beyond the Jordan ifadesi ise Ürdün’deki Al-Maghtas yerini işaret eder.

4.yüzyıldan itibaren Kudüs’e gelen Hristiyan hacılar, vaftiz yeri olarak Ürdün Nehri’nin doğu kıyısındaki Bethabara veya Bethania bölgesini ziyaret ettiklerini yazmışlardır. Al-Maghtas bölgesinde yapılan kazılarda 5. ve 6. yüzyıla ait kilise kalıntıları, vaftiz havuzları, hac yolları ve şapeller ortaya çıkarılmıştır. Bu yapılar, bölgenin çok erken dönemden itibaren ‘kutsal’ kabul edildiğini gösterir.

Bugün Ürdünün bu bölgesi, Hristiyan dünyasınca resmen ‘Vaftiz yeri’ olarak tanınır. UNESCO ise, 2015 yılında Al-Maghtas’ı Dünya Mirası ilan etmiş.

Bu bölge bugün Hristiyanlar için önemli bir hac yeri haline dönüşmüş.

Gezimize dönmeden önce bir iki kelam edeyim.

Eğer “John the Baptist” ’deki John Yahya oluyor da, “John’s Gospel” ’daki John niye Yuhanna oluyor diye merak ettiyseniz… Her ikisi de İbranice Yôḥānān sözcüğünden gelir. ‘Yahya’ Arapça’sı, ‘Yuhanna’ ise Yunanca/Latince yoluyla gelen ve Hristiyan Araplar arasında da kullanılan bir varyantıdır.

Yukarda, Hz. İsa’nın vaftiz öyküsünü ve vaftiz noktasının nasıl belirlendiğini size elimden geldiğince sade ve doğru bir şekilde aktarmaya çalıştım. Ancak sadelik ve doğruluk pek bir arada giden kavramlar değiller. Bugünlerde yazılarımı ChatGPT’ye okutup, gramer ve tarihsel doğruluk bakımından bir analizini yaptırıyorum. Ancak özellikle her kelimesi sayısız kez yorumlanmış, tartışılmış dini konularda sayfalarca yazmadan tam doğruluğa ulaşmak mümkün olmuyor. ChatGPT beş-altı yerde “Belki biraz daha açıklamak doğru olur”, ya da “Şöyle bir dipnot koy istersen” gibi uyarılarda bulundu. Full disclosure, buralarda sadelik adına doğruluktan biraz fedakarlık ederek ChatGPT’yi dinlemedim.

Jelena mecburen tesettüre girmişti

Hz. İsa’nın vaftiz noktası Amman’a bir saatlik uzaklıkta. Otelde humuslu, falafelli kahvaltımızı edip, yola koyulduk. Sevgili karımın kullandığı bir ilaç onu güneş ışığına çok fazla duyarlı yapıyor, o yüzden Jelena mecburen tesettüre girmişti.

Otoyola çıktığımızda arkamızda bir araba deli gibi kornaya basıp, selektör yapmaya başladı. Polis desem değil, herhalde Arap çöllerinde papazı bulduk dedim kendi kendime. Sinyal verip, sağa çektim. Diğer araba da arkamda durdu. Kapı açıldı, içinden bıçkın bir Abdülvahap fırladı. Bizim arabaya koştu ve arkaya doğru bir uçan tekme attı. Ne oluyor derken eğilip, tamponu yumruklamaya başladı. ‘Gırç’ diye bir ses duydum, o zaman anladım. Anlaşılan, tampon gevşemiş, yerinden çıkmış, o da tamponu bir iki karate darbesiyle yerine sokmuş. Bana gülerek eliyle okey yaptı, ben de sağol işareti yaptım. Arabalarımıza binip, yola devam ettik.

Vaftiz noktasına olaysız ulaştık. Bölgeyi bir ziyaret alanı halinde tasarlamışlar. İçeri arabayla giremiyorsunuz. Biz de arabayı park edip, ziyaretçi merkezinden biletlerimizi aldık. Bir otobüs bizi içerilere götürdü.

Vaftiz alanı, insanın ilk aklına gelenin aksine çöl değil, zeytin ağaçlarıyla kaplı yeşil bir bölge. Bunu da takdiriniz üzere Ürdün Nehri’ne borçlu. Alandaki tek modern bina ziyaretçi merkez. Geri kalan patikalar ve vista noktaları hep manzarayla uyumlu ahşap ve toprak. Ürdünlüler bu bölgeyi tasarımlarken, gerçekten çok iyi bir iş çıkarmışlar.

Ürdün Nehri

Önce Ürdün Nehri’ni tepeden görebileceğimiz bir noktada durduk. Sonra da nehrin kıyısına indik. Nehir kıyısında, kutsal sayılan nehrin suyunun aktığı bir çeşme var. Burada suyu yüzünüze sürerek, ya da çeşmenin altındaki havuza kafanızı sokarak, Hz. İsa’nın vaftiz olduğu suyla temsili bir vaftiz daha olabiliyorsunuz. Ben çeşmeyi vaftizden ziyade serinlemek için kullandım.

Çeşmenin hemen altında ise tahta bir platformdan nehrin doğrudan içerisine girebiliyorsunuz. Polonyalı bir grup, nehre girip bir kez daha vaftiz oldular (lafın gelişi söylüyorum, Polonyalılar Katoliktirler ve Katolisizm’de vaftiz bir kere yapılır, bir daha tekrarlanamaz, bunların yaptığı daha ziyade bir anma). Bu nokta, size yukarda anlattığım İsrail bayrağını gördüğümüz yer. Jericho bu noktaya dört, Kudüs ise otuz kilometre uzaklıkta.

Sonrasında vaftiz noktasının yanında yapılmış bir Rum Ortodoks kilisesine gittik. Daha önce söylemişimdir, Ortodoks kiliselerini çok severim Renkli freskleri, büyük kubbeleriyle kiliseden çok bir müzeyi andırırlar.

Vaftizci Yahya Kilisesi

Bu kilisenin ismi Church of St. John the Baptist, yani Vaftizci Yahya Kilisesi. Eski görünümlü, ancak yeni yapılmış bir kilise. İçerisi ışıl ışıl, rengarenk.

Yanında ise özellikle ikonların satıldığı minik bir mağaza var. Jelena hem ikon, hem de bir papazın sonradan kutsadığı Ürdün Nehri suyu aldı.

Ziyaretimizin en önemli noktası en sonundaydı.

Hz. İsa’nın vaftiz edildiğine inanılan nokta. Vaftiz yeri, bugün Ürdün nehri üzerinde değil. Milattan bu yana nehrin yatağı değişmiş ve artık bu noktadan akmıyor.

Vaftizin gerçekleştiği noktayı nasıl bu kadar hassas bir biçimde belirlemişler diye sorarsanız, cevabı Hristiyanların dini bakımdan önemli her olayın geçtiği yere birer kilise yapma alışkanlıkları. Vaftiz noktası bugün sadece bir kaç kalıntısı kalmış bu kilise sayesinde saptanmış. Normalde bu kutsal mekanları belirleyen kiliselerden pek haz etmem. Olayı hissetmenizi, zihninizde yaşamanızı zorlaştırırlar. Ancak bu kez işe yaramış.

Vaftiz noktasını yukardan tahta bir platform üzerinden görebiliyorsunuz.

Bütün grup, elbette burada yüzlerce fotoğraf çekti.

Vaftiz Noktasi

Rehberimiz çok iyi, çok samimi bir Ürdünlüydü. Benim Türk olduğumu söylememe rağmen Jelena’nın Hristiyan olduğunu hemen anlamıştı. Vaftiz noktasını yukardan gören platformda resmimizi çekti ve bana bekle gibisinden bir işaret yaptı. Grubun gerisi fotoğraflarını çekip, otobüse dönerken, bize aşağısını işaret etti ve turistleri alıp, uzaklaştı. Jelena ve Melissa Hz. İsa’nın vaftiz edildiği noktaya indi ve orada kalmış son su birikintisine dokundular, fotoğraf çektiler.

Bu tarihi noktayı da bu şekilde görmüş olduk.

Aradan iki hafta geçti. Bugün, İran ile İsrail’in kapışması nedeniyle Ürdün hava sahası kapalı. Ürdün uçak ve helikopterleri havada füze ve drone avlıyorlar. Demek zamanlamamız bu kez iyiymiş diye geçirdim içimden.

Hamas, İsrail’e saldırmasaydı iki sene önce Kudüs, Bethlehem, Nazareth gibi kentleri de ziyaret edmiş olacaktık. Bir kaç günlük bir farkla bu gezimizi ertelemek zorunda kalmıştık. Ancak kesinlikle ölmeden önce buraları da göreceğim.

Ürdün, bu dünyada gördüğüm en güzel, en ilginç ülkelerden biri sevgili arkadaşlar.

Ürdün gezimiz devam ediyor…

Amman'a İndik

Evde kedilerin yemek ve sularını hazırladım. Arabayla önce 🐝Mezzy🐝’yi, sonra Jelena’yı okullarından aldım. Sonrasında hiç vakit kaybetmeden Cenevre Havaalanı’na gittik.

Dört günlük tatil yüzünden bütün ucuz park alanları dolmuştu. Arabamızı mecburen havaalanının en pahalı park yerine bıraktık.

İstanbul üzerinden uçuyorduk. Bir Pegasus uçuşu bizi Sabiha Gökçen Havaalanı’na getirdi.

Sabiha Gökçen

Bu Türkiye bağlantılı uçuşlardan nefret ediyorum desem yeridir sevgili arkadaşlar. Hele Sabiha Gökçen’den.

Görmemişin kaloriferi olmuş, sonuna kadar açmış. Herkes şıpır şıpır terliyor. Mahşeri bir sıcak…

Koca havaalanında döner yapan bir yer var, o da dondurulmuş döner veriyor. Bir yer bulmak, siparişi almak imkansıza yakın.

Havaalanındaki her dişi görevli mütemadiyen bağırıyor. Kapıdaki kızlar, tezgahtar kızlar, dönercideki kızlar… “Antalya uçuşu buradan! Biniş kartları lütfeeeen!”, “94 numaralı sipariş! Döner ve çorba! Döner end suuup!”, “Ayşeee bak, ne diyor bu, anlamıyorrrrummm!”

Pastane kılıklı bir yerde yabancı biri bana “Şu sandviç kaç lira?” diye sordu, ben de tezgahtaki kıza. “Fiyat listesi burada” diye başının üzerindeki slide’ı işaret etti. “Yüz lira” dese dili aşınacak…

Herkeste bir hava, bir ukalalık…

Aktarma için pasaport göstermiyoruz ama yürüyen bantın başında iki kadın görevli biniş kartlarına bakıyor. Pegasus’la online check-in yapınca yalan yanlış bir email geliyor. Üzerinde sadece bir QR code var. QR code var da, ayaküstü biniş kartlarını kontrol eden ablaların QR code okuyucuları yok! Bu yüzden ismi ve uçuşu göremiyorlar. Biri cart diye sormadan elimdeki telefonu çekip aldı. Oraya buraya basıp, copy/paste ile pegasus sitesinden biniş kartlarının detaylarını buldu, “Buyrun” dedi.

Güvenli alanı terk etmemiş olmamıza rağmen yeniden güvenlik kontrolünden geçtik. iPad’leri çıkar, kemeri çıkar, diş macununu çıkar…

Prensip sahibi teröristleri yakalamak için tüm bunlar.

Eğer bu teröristler Cenevre-İstanbul uçağında yanlarında taşıdığı bombayı patlatmaz, uçaktan indirir, bağlantılı İstanbul-Amman uçuşuna sokmaya kalkarlarsa, bu sıkı güvenlik kontrolleri sayesinde yakalanacaklar.

Hey Allahım…

Başınızı ağrıtmayayım. İnsanı geldiğine geleceğine pişman ediyorlar sizin anlayacağınız.

Amman’a uçuşumuz olaysız geçti. Queen Alia International Airport gerçekten güzel ve modern bir havaalanı.

Ürdün arz-ı alemde gördüğüm altmışıncı ülke olacaktı. Bu ‘dalya’ ülkelere her nedense gereksiz bir önem bahşederim. Onuncu ülke şu, yirminci ülke bu şeklinde. O yüzden altmışıncı ülkemin Ürdün gibi, dünyada bir çok nedenden dolayı görülmesi gerekli bir ülke olması beni fazlasıyla mutlu etmişti.

Altmışıncı Ülkem

Uçaktan inip, biraz yürüyerek vize kuyruğuna giriyorsunuz. Ürdün, hemen herkes için  vize istiyor - ancak bizlere vize gerekmiyor. Gerçi diğer ülke vatandaşları vizelerini havaalanında 40 Dinar verip, alabiliyorlar ama biz o parayı Jelena ve 🐝Mezzy🐝’nin Türk pasaportlarına vermeyi tercih ettik ve bu vesileyle ikisinin de Türk pasaportları oldu/yenilendi.

Vize kuyruğuna girmedik ama pasaport kontrolü nerede, onu da göremedik. Bir görevliye “Pasaport kontrolü nerede?” diye sordum. “Vizeniz var mı?” dedi, “Vizeye ihtiyacımız yok” dedim.

Vize kuyruğunda biri, konuşmamızı duymuş anlaşılan, “Nasıl yani?” diye sordu. “Ben İsveçliyim, benim ‘bile’ vizeye ihtiyacım var, sen nasıl giriyorsun?” dedi.

“İsveçliyim” diyen adam marsık gibi. Kim bilir nereden göçmüş. Ama havasını atıyor aklınca.

“Bak, ben de İsviçreliyim” dedim, sonra da inadına Türk pasaportunu sallayıp, “Ama bunun sayesinde vizesiz giriyorum” diye gıcıklığımı da yaptım.

Pasaport kontrolünde gençten bir asker, “Marhaban” dedim, “Ahlan” diye cevap verdi. Pasaportları verdik, gerçekten de ülkeye vizesiz, başka hiç bir şey göstermeden girdik. Sadece 🐝Mezzy🐝 makineye gözlerini açıp, bakamadığı için biraz bozuldu. Malum çocuklar devamlı büyüdüklerinden dolayı yüz hatları değiştiğinden, biyometrik parametreleri kaydedilip, karşılaştırılamıyor.

Valizlerimiz zaten yanımızda olduğundan, bagaj bandında beklemeden, gümrükten geçip, araba kiralama gişelerine ulaştık.

booking.com'dan bir araba kiralamıştık. Ürdün’de ağız tadıyla ve çok vakit kaybetmeden gezmenin yolu bir araba kiralamak sevgili arkadaşlar. Ancak araba kiralayıp da pişman olan çok kişinin yorumlarını okumuştum. Kiralama şirketleri yüksek bir depozit alıp, arabayı geri getirdiğinizde sudan gerekçelerle sizden extra para istiyor, vermezseniz de depozitinizin üzerine yatıyorlarmış. Bunlarla uğraşmamak için arabayı, ismi lazım değil, çok iyi bilinen, uluslararası bir şirketten kiralamayı tercih ettik.

Saat sabahın iki buçuğunu bulmuştu. Sadece formaliteleri tamamlamak kırk beş dakika almıştı. Ufak bir araba için ödeme yapmıştık, ama adamlar hybrid bir Toyota Camry verdiler. Biraz da havalıca “Free upgrade ettik sizi” dediler. Park yerine gidip, başka araba kalmadığını gördüğümüzde bunun ‘free’ değil, ‘mandatory’ bir upgrade olduğunu anladık. Yine de hybrid bir araba bizi yüzlerce dolar benzin parasından kurtaracaktı. Planımıza göre binin üzerinde kilometre yol yapmamız gerekiyordu.

Havaalanından Amman’ın merkezi yarım saat - kırk beş dakika falan sürdü. Otelimize ulaştık.

booking.com üzerinden rezervasyonu, örnek olsun diye ayın 28’inde yapıp, sabaha karşı geleceğimizden late check-in göstermiştim ki, 28’inin geçesinde bir odamız olsun. Ancak booking.com check-in zamanının sabahın ikisi olduğunu görünce, proaktif davranıp, bizim rezervasyonu 29’una kaydırmış. Bunu görünce daha İsviçre’den otele yazıp, “Bak booking.com rezervasyonun başlangıcı için 29 diyor ama biz 28’inin gecesi uyuyacağız, lütfen odamızı teyid edin” dedim, hatta uçak ne zaman geliyor, biz ne zaman otele ulaşacağız, tek tek yazdım. “Hiç problem yok ya seyyidi!” dediler.

Herneyse, otele geldik, kimlik, pasaport falan, resepsiyondaki adam “Ama sizin rezervasyon yarın için. Bu gece odamız yok” dedi. Bunların olacağını bildiğimden, yazdığım emaili çoktan telefonda hazırlamıştım. Resepsiyonist okudu, “Hmmm…, yaaa…, ayvaaaa…” falan oldu, sonunda bize mecburen bayağı havalı, ‘free upgrade’ bir oda verdi.

Odamıza çıktık ve hemen uyuduk. Önümüzdeki üç gün çok yoğun geçecekti.

Devam edeceğiz.

Mannheim

Mannheim’a ilk adımını attığında, insanın aklına Barok bir şehir planlaması değil de, sanki bir Excel tablosu geliyor. Sokak isimleri yerine A3, C6, D1... Sanki şehir değil, dev bir mühendislik projesi. İnsan ister istemez “Bunu kesin Almanlar yapmıştır” diyor.

Mannheim

Haklı da bir önerme oluyor bu.

17. yüzyılda Palatinat Prensi II. Karl, şehri yeniden kurarken bu kare planı çizdirmiş. Neden diye düşününce insanın aklına prensin Mannheim’ı tarihiyle değil de, düzeniyle hatırlanmasını istemiş olabileceği geliyor.

Ama tarih her daim kendini dayatıyor işte.

Mannheim, 18. yüzyılda Almanya’nın ilk tiyatrolarından ve ilk orkestralarından birine ev sahipliği yapmış. Mozart bile Mannheim Sarayı’nda dolaşmış, beste yapmış, aşık olmuş (evet, yine).

Barok Saray bugün hala dimdik ayakta, içine üniversiteyi yerleştirmişler ama eski havasından pek bir şey kaybetmemiş. “Ders arası kahvemi sarayın avlusunda içtim” demek, her halde başka hiç bir yerde mümkün olmuyordur.

Endüstri çağı geldiğinde Mannheim vitrin değil motor olmuş. Daimler-Benz'in ilk arabaları burada tıngır mıngır ilerlemiş. Bugün bile şehirde o mekanik uğultu hissediliyor, ama bu sesin arkasında sadece makineler değil, binbir milletten “Gastarbeiter'lar”, yani misafir işçiler de var.

1950'lerden sonra Türkiye’den, Yugoslavya’dan işçi göçüyle şehir birden çoğalmış. Türkler, hem çalışmış hem kök salmış. Bugün her semtte bir “Anadolu Bäckerei”, bir “Saray Grill” görmek mümkün. Mannheim’da Türk olmak, sadece dönerci açmak değil, cami yaptırmak, çocukları okutmak, dernek kurmak demek.

Sırplar da burada. Biraz daha sessiz, ama onlar da çoktandır şehir planının bir parçası. Kimi fabrikada, kimi müzik okulunda, kimi kendi kafenin başında. Bazen Neckar kıyısında rastlıyorsun bir gruba. Biri akordeon çalıyor, diğerleri şarkı söylüyor. Almanca değil, Sırpça, ama sokak dili olmuş zaten.

Mannheim sokaklarında yürürken sevgili karımla geleneksel oyunumuza başladık: “Abi”, “Brate”, “Abi”, “Brate”…

Malum, aile lehçemizde “Abi” Türk, “Brate” Sırp demek.

Her biri geçtiğinde birbirimize bakıp, gülümseyerek çetele tuttuk. Almanya’da Türklerin sayısını zaten biliyoruz ama ilk defa Sırpların da bu kadar yoğun olduğunu burada fark ettik. Şehir neredeyse Belgrad ile Gaziantep’in bir buluşma noktası gibi.

Öğle yemeğimizi ise bir Vietnam restoranında yedik.


Vietnam mutfağı, Asya'nın en acılılarından. Hem Asya’da, hem Avrupa’da denemişliğim var ve rahatça söyleyebilirim ki eğer “Acı olmasın” demezseniz, ciğeriniz yanar, ağzınızdan ejderha gibi alevler çıkar.

Ancak... Acı işini halledebilirseniz, ödülünüz büyük: Vietnam mutfağı, Asya’nın en rafine, en taze, en dengeli tatlarını sunan mutfaklardan biri.

Mannheim’da görülecek yerlerin başında tabii ki tarihi su kulesi, yani Wasserturm geliyor.

Wasserturm

Şehrin simgesi. Hani bazı şehirlerin bir kartpostal yüzü vardır ya, Mannheim için o yüz tam olarak burası.

Wasserturm , kocaman taş bir kule, 19. yüzyıldan kalma, ihtişamlı ama sade. İnsanın yanında öylece dikiliyor. Ne “beni övün”, ne de “yanıma yaklaşma” diyor. Olması gerektiği gibi duruyor, kendinden emin.

Kulenin çevresi ise bambaşka bir dünya. Gül bahçeleri, fıskiyeler, simetrik çimenlikler… Şehirden bir adım uzaklaşıp nefes almak isteyen herkes burada. Gençler banklara yayılmış, yaşlılar yürüyüşte, çocuklar fıskiyenin etrafında çığlık çığlığa koşturuyor. Biz de sevgili kızım ve karımla şöyle bir tur attık. Hem dolaştık, hem bol bol fotoğraf çektik.

Tam “burada bir selfie çekelim” dediğimiz anda arkamızdan geçen gençlerin “Brate, çabuk ol” deyişi, az önceki "Abi" sayımızı dengeledi.

Wasserturm sadece bir bina değil, şehrin kalbi. Etrafındaki parkla, sosyal hayatla, tarihî dokusuyla Mannheim’ın insana sessizce “hoş geldin” dediği yer.

Şehrin alış-veriş caddesinde yürümeye başladık ve bir kafeye girdik.

Bir tur attık...

Kafede on masa varsa, beşi Türkçe konuşuyor. Garson kız gelince İngilizce sipariş verdik, kız İngilizce bilmiyormuş, bir arkadaşını çağırdı. Siparişimizi verdik, yeni gelen garson kız önceki kıza seslendi “Gözde! Wasmahınwasserkafeundrotvin bitte!”. İlk gelen kız Türkmüş, ama her gelene de “Türk müsün?” diye sormak olmuyor ki…

Hesabı alırken gelen İngilizce konuştuğumuz ikinci garson kıza, bu kez ben “Türk müsün?” diye sordum. “Hayır” dedi, sonra “Sen Türk müsün?” diye bana sordu. “Türküm” deyince Jelena ve 🐝Mezzy🐝’ye dönüp, inanmayan gözlerle “Bunlar da mı Türk?” diye sordu. Beni aklı kesmişti, ama kızların Türk olabileceklerine pek inanmamıştı. “Yok” dedim, “Biri Sırp, biri İsviçreli”.

🐝Mezzy🐝 için artık “İsviçreli” diyoruz, çünkü Türk desek Türkçe, Sırp desek Sırpça konuşmaya çalışıyorlar. Sevgili kızımın Sırpça bildiği tek kelime “keks”, yani “pasta”. Türkçe’de de sadece “baba” diyebiliyor.

Arabayı almak için park yerine ulaştık. Asansörle aşağı indik ancak park yerine giriş kapısı kilitli. Giriş şurada, burada diye de bir işaret yok. Mutlaka girilebilecek, kilitli olmayan bir kapısı vardır, ancak Almanya’dasın, o zaman bileceksin işte.

Biz sağa sola bakınırken bir aile geldi, onlar da kapıyı şöyle bir zorladıktan sonra, onlar da sağa sola bakınmaya başladılar.

Ailenin adamı önce “Sprechen Sie Deutsch?” ‘ladı, ben “Nayn” deyince “Espanol?” diye bir daha denedi, ben de “Français?” diye kontur attım, “No” olduk. Sonra “Türk?” dedi. Be oğlum İspanyolca’ya gelene kadar anadilini sorsana, oturup koç gibi Türkçe geyikleyelim…

Türkçe de olsa konuşmanın bir sonucu olmadı. İki aile, beraber her kata gidip, kapıları zorlayarak, sonunda açık olanını bulduk.

Park yerine girmekle iş hallolmuyor. Park parasını da makinelere ödemek gerekiyor. Gördüğümüz her makine kilitli kapıların diğer taraflarındaydı. Bu kez erişilebilir bir makine bulabilmek için park yerinde dolanmaya başladık.

Gezinirken, üç genç kıza rastladık. İkisi fazlasıyla modern, biri tesettürlü. Kesin Arap dedim. Arabalarıyla girip, park etmişler, dışarı çıkamıyorlar. Onların probleminin çözümü bizde var, açık yaya kapısı nerede biliyoruz. İngilizce, yerini tarif ettim. Bu kez biz, onlara “Parayı nerede öderiz?” diye sorduk. Onlar da bize yangın çıkışının yanındaki makineyi gösterdiler. Teşekkür edip ayrılırken, kızlar kikirdemeye başladılar.

Onlar da Türkmüş…

En sonunda, parayı ödedik ve park yerinden çıkabildik.

Rotamızı eve çevirip, gaza bastık.

Mannheim için lafı uzatmayacağım. Yolunuz düşerse bir-iki saat geçirmek için güzel bir yer, ancak gezi severleri ilgilendirecek çok fazla bir şey yok.

Almanya turumuza bir süre ara vereceğiz, çünkü arada gerçekten görülesi başka bir ülkeye yapacağımız gezi var.

Tschüss!